Barıt, tarixin gedişatını dəyişmiş, həm qorxu, həm də heyranlıq doğuran bir partlayıcı maddədir. Sadəcə "odlu silahlardan ötrü patron, mərmi hazırlamaq üçün partlayıcı maddə" kimi tərif edilməkdən daha çox, barıt zəngin bir tarixə və maraqlı kimyəvi tərkibə malikdir. Əsrlər boyu hərbi əməliyyatların gedişatını müəyyənləşdirən, imperiyaların yüksəliş və süqutunda rol oynayan bu maddə, texnologiyanın inkişafında mühüm bir dönüm nöqtəsini təmsil edir.
Ənənəvi olaraq, ağ barıt kimi tanınan barıt, kalium nitrat (şora), kükürd və kömürün qarışığından ibarətdir. Bu üç komponentin dəqiq nisbəti və hazırlanma üsulu barıtın keyfiyyətini müəyyənləşdirir. Kalium nitrat oksidləşdirici rolunu oynayır, kükürd alovlanmanı asanlaşdırır, kömür isə yanacaq rolunu yerinə yetirir. Bu üç maddənin birgə partlayışı, yüksək sürətlə genişlənən qazlar əmələ gətirir və bu da odlu silahların və digər partlayıcı cihazların işləmə prinsipini təşkil edir.
Sonrakı illərdə tüstüsüz barıt kimi daha təkmil partlayıcılar ixtira olunmuşdur. Tüstüsüz barıtlar əsasən nitrosellüloza və ya digər nitro əsaslı birləşmələr əsasında hazırlanır və ağ barıtdan fərqli olaraq, atəş zamanı az tüstü əmələ gətirir. Bu, həm hərbi əməliyyatlarda, həm də idman atıcılığında əhəmiyyətli bir üstünlükdür, çünki az tüstü atıcının düşməni və hədəfi daha yaxşı görməsinə imkan verir.
Barıtın tüstüsü, əslində, yanma prosesinin bir nəticəsidir və əsasən kalium karbonat, kükürd dioksid və digər qazlardan ibarətdir. Bu tüstü, həm sağlamlıq üçün zərərli ola bilər, həm də hərbi taktikaları məhdudlaşdıra bilər. Tüstüsüz barıtın ixtirası bu problemi əhəmiyyətli dərəcədə həll etmişdir.
Beləliklə, barıt sadəcə bir partlayıcı maddə deyil, tarix boyu insan sivilizasiyasının inkişafında mühüm rol oynamış, texnologiya və hərbi işlərdə böyük dəyişikliklərə səbəb olmuş bir kəşfdir. Onun tərkibi, istehsalı və tətbiqi, kimya və mühəndislik sahələrindəki inkişafı əks etdirir və hələ də müasir dünyada müxtəlif sahələrdə istifadə olunur.