Bəratülqövl sözü, köhnə Azərbaycan dilində istifadə olunan bir termin olub, müasir dilə protokol kimi tərcümə olunur. Ancaq sadəcə "protokol" deməklə mənasını tam əhatə etmək mümkün deyil. Çünki bəratülqövl, müasir protokol anlayışından bir qədər fərqlənərək, daha çox rəsmi bir araşdırmanın, təftişin və ya soruşmanın nəticələrinin yazılı şəkildə qeyd olunduğu sənədi bildirir.
Daha dəqiq desək, bəratülqövl, bir hadisə, şikayət və ya ittihamla bağlı aparılan rəsmi araşdırmanın, toplanan sübutların, dindirilən şəxslərin ifadələrinin və nəticələrin əks olunduğu geniş və ətraflı bir hesabatdır. Bu hesabat, müəyyən bir məsələnin həlli üçün rəsmi orqanlara təqdim edilir və gələcək istinad üçün saxlanılır. Müasir "protokol" sözü daha çox iclasların gedişatının qısa qeydini ifadə edərkən, "bəratülqövl" daha əhatəli və dərin araşdırma nəticələrini əks etdirir.
Misal olaraq, verilən sitatda "hökumətə çatan bəzi şayiatı təftiş və təhqiq edib, bu barədə bəratəlqövl yazaq" cümləsində, hökumətə daxil olan şikayətlə bağlı aparılan geniş təhqiqatın nəticələrinin ətraflı şəkildə yazıldığı rəsmi bir sənəd hazırlanması nəzərdə tutulur. Bu sənəd, sadə bir protokol deyil, təhqiqatın bütün mərhələlərini, toplanan sübutları, şahid ifadələrini və sonda verilən qərarları ətraflı şəkildə əks etdirən geniş bir hesabatdır.
Beləliklə, "bəratülqövl" sözü, tarixi kökləri olan və müasir dilin imkanları ilə tam əhatə olunmayan, zəngin mənaya malik bir termindir. Onun "protokol" kimi tərcüməsi qənaətbəxş olsa da, əsl mənasını tam olaraq çatdırmır və bu terminin özünəməxsus tarixi və semantik dəyərini qoruyub saxlamaq vacibdir.