Bət-bəniz sözü Azərbaycan dilində, əsasən şifahi nitqdə işlənən, “çox qorxmuş, çox qorxu içində olan, əsəbi, çaşqın” mənalarını ifadə edən bir söz birləşməsidir. Lüğətlərdə "bəniz" sözü ilə sinonim kimi göstərilsə də, "bət-bəniz" daha güclü və təsirli bir ifadədir. Sadəcə qorxu deyil, qorxunun həddindən artıq dərəcəsini, insanın qorxudan bədəninə yayılan titrəməni, səssiz qalmağı, çaşqınlığını ifadə edir.
Verilən misalda olduğu kimi, "şiddətli ildırımdan günəş bağırdı" ifadəsi qəfil və təhlükəli bir hadisəni təsvir edir. Bu hadisənin səbəb olduğu qorxu, "bət-bəniz qalmadı" ifadəsi ilə daha da vurğulanır. Yəni, hadisənin şiddəti o qədər güclü idi ki, heç kim, hətta adi halda cəsarətli olanlar belə, qorxudan özünü itirdi, çaşqın və əsəbi hala düşdü.
"Bət-bəniz" söz birləşməsinin tərkibindəki "bət" kökü, ehtimal ki, köhnə türkcədə "qorxu, dəhşət" mənasını verən bir kökdən gəlir. Bu kökün, "bət" kimi müstəqil olaraq istifadə edilməsi ədəbi dilin xüsusiyyətlərindən çox, şifahi nitqə, dialektlərə daha xasdır. "Bəniz" isə "üz rəngi, görünüş" mənasını daşıyır. Bu iki sözün birləşməsi qorxunun insanın üz cizgilərində, hərəkətlərində necə əks olunduğunu, qorxunun fiziki təzahürlərini vurğulayır.
Beləliklə, "bət-bəniz" sadəcə "qorxmuş" olmaqdan çox, şiddətli qorxu, dəhşət, çaxnaşma vəziyyətini ifadə edən, obrazlı və təsirli bir ifadədir. Onun mənasını tam anlamaq üçün, sözün işləndiyi kontekstin, hadisənin təsvirinin nəzərə alınması vacibdir.