Çaşqın sözü, Azərbaycan dilinin zəngin leksikasında duyğu və vəziyyətin təsvirinə xidmət edən, əsasən mənfi bir vəziyyəti ifadə edən sifətdir. Sözün əsas mənası, birdən-birə baş verən hadisə, gözlənilməz bir vəziyyət və ya qarşılaşılan çətinlik qarşısında şüursuzluq, qərar vermə qabiliyyətinin itməsi, dəhşət və ya qorxu ilə müşayiət olunan bir hala düşməkdir. Çaşqın insan hərəkətsiz qalır, nə edəcəyini bilmir, ətrafındakı hadisələrə adekvat reaksiya verə bilmir, özünü tam şəkildə itirmiş kimi görünür.
Çaşqınlıq vəziyyəti müvəqqəti ola bilər, ancaq bəzi hallarda daha davamlı bir vəziyyətə çevrilə bilər. Bu vəziyyət fiziki və ya emosional şokdan, gözlənilməz bir xəbərdən, təhlükəli vəziyyətdən və ya qəfil bir hadisədən sonra meydana çıxa bilər. Məsələn, qəza baş verən birinin və ya gözlənilmədən pis xəbər alan birinin çaşqın vəziyyətdə olması adi haldır. Bu, insanın beyinin informasiyanı emal etmək və uyğun reaksiya vermək üçün müvəqqəti olaraq qabiliyyətini itirməsi ilə izah oluna bilər.
Ədəbiyyatda "çaşqın" sözü personajların daxili vəziyyətinin, həyəcan və qorxularının təsvirində tez-tez istifadə olunur. "Çaşqın adam" ifadəsi, həm fiziki, həm də ruhi olaraq çətin bir vəziyyətdə olan insanı təsvir edir. Məsələn, "Anam çaşqın bir hal ilə dedi…" cümləsində ana özünü itirmiş vəziyyətdədir, nə deyəcəyini bilmir, duyğularının təsirindən sözlərini seçməkdə çətinlik çəkir. Bu, sözün emosional gücünü və ifadə etdiyi vəziyyətin ağırlığını göstərir.
Ümumiyyətlə, "çaşqın" sözü, sadəcə olaraq "nə edəcəyini bilməmək"dən daha geniş bir məna daşıyır. Bu, şüursuzluq, dəhşət, qorxu və özünü itirmişlik hisslərinin birləşməsini ifadə edən dərin bir duyğu vəziyyətinin təsviridir. Bu səbəbdən, ədəbi və gündəlik nitqdə olduqca təsirli və ifadəli bir sözdür.