Cərimələmə – “Cərimələmək” felindən törəmiş isimdir. Qanunsuz hərəkətlərə, qadağan olunmuş əməllərə və ya qayda pozuntularına görə tətbiq olunan cəza tədbirini bildirir. Bu tədbir maddi cərimənin ödənilməsini, əmlakın müsadirə edilməsini və ya digər inzibati tədbirləri əhatə edə bilər. Cərimələmənin məqsədi qanunsuzluğun qarşısını almaq, qanun pozucuları üçün hədələyici amil olmaq və ictimai qaydanın qorunmasına xidmət etməkdir.
Cərimələmənin tətbiqi müxtəlif sahələrdə – hüquq, idarəetmə, idman və s. – rast gəlinir. Məsələn, yol hərəkəti qaydalarını pozduqda sürücülərə cərimə tətbiq olunur; vergi qanunlarını pozduqda vergi ödəyiciləri cərimələnir; idman yarışlarında qaydaları pozan idmançılar müvafiq cərimələrlə üzləşirlər. Cərimələmənin miqdarı və növü pozuntunun ağırlığına, təkrarlanmasına və digər amillərə əsasən müəyyən edilir.
Maraqlı bir məqam odur ki, cərimələmə yalnız maddi cəza deyil, həm də bir növ təlim və tərbiyə vasitəsidir. Qanunsuz əməllərin nəticələrinin ciddi olduğunu göstərməklə, cərimələmə insanlar arasında qanunlara hörmət hissinin formalaşmasına və qanunvericiliyə riayət edilməsinə təkan verir. Lakin, ədalətli və obyektiv olmaq şərti ilə, əks halda cərimələmə öz məqsədinə çatmayacaq və cəmiyyətdə narazılığa səbəb olacaqdır.
Cərimələmənin həyata keçirilmə mexanizmi, proseduru və ədalətliliyinin təmin olunması hüquqi dövlətin əsas prinsiplərindən biridir. Cərimələmənin tətbiqi zamanı şəffaflıq, obyektivlik və ədalətli proses vacibdir. Cərimələmənin ölçüsü və tətbiq üsulları qanunla müəyyən edilməli və istənilən şəxs cərimə qərarına qarşı müraciət etmək hüququna malik olmalıdır.