Cərimələnmə, "cərimələnmək" felindən törəmiş isimdir və hüquqi, inzibati və ya digər qaydaların pozulmasına görə tətbiq olunan cəza formasını ifadə edir. Bu, həm maddi, həm də qeyri-maddi formada ola bilər.
Maddi cərimələnmə, əsasən pul cəriməsi şəklində olur və qanunvericiliyə əsasən müəyyən edilmiş məbləğdə ödənilməlidir. Cərimənin miqdarı, qayda pozuntusunun ağırlığına, təkrarlanmasına və digər amillərə görə dəyişə bilər. Məsələn, sürət həddinin aşılması, yol qaydalarının pozulması, vergi ödəməmək və s. hallarda maddi cərimələnmə tətbiq olunur.
Qeyri-maddi cərimələnmə isə, xəbərdarlıq, ictimai işlərdə iştirak, vəzifədən azad edilmək və ya digər inzibati tədbirlər kimi formada ola bilər. Bu, daha çox əxlaqi və ya ictimai təzyiq xarakteri daşıyır və hərəkətin təkrarlanmasının qarşısını almağa yönəlib.
Cərimələnmə, cəmiyyətdə qayda-qanunun təmin olunması, hüquq normalarının riayət edilməsinə nəzarət və ədalətin tətbiqi üçün vacib bir mexanizmdir. Lakin, cərimələnmənin ədalətli və obyektiv olması, cərimələrin miqdarının mütənasibliyi və tətbiqinin şəffaflığı böyük əhəmiyyət kəsb edir. Əks halda, cərimələnmə sistemi öz məqsədinə çatmayacaq, ədalətsizliyə və narazılığa səbəb olacaqdır.
Tarix boyu cərimələnmənin formaları və tətbiq üsulları dəyişsə də, qayda-qanunun pozulmasına görə cəza tətbiq etmək ehtiyacı həmişə mövcud olmuşdur. Müasir dövlətlərdə cərimələnmə sistemi, hüquqi və inzibati çərçivəyə əsaslanır və qanunla müəyyən edilmiş prosedur əsasında həyata keçirilir.