Cihad (ərəbcə: جهاد, cihād) termini, sadəcə "din uğrunda müharibə" kimi tərcümə edilməkdən daha çox mənaya malikdir. Əslində, "ciddi səy göstərmək", "çətinliklə mübarizə aparmaq" kimi daha geniş bir məfhumu əhatə edir. İslam dini kontekstində isə bu səy, Allah yolunda müxtəlif formalarda ortaya qoyula bilər.
Ən məşhur anlayışı, şübhəsiz ki, "qılınc cihadı"dır – yəni Allah yolunda silahlı mübarizə. Ancaq bu, cihadın yeganə forması deyil. Quranda və Peyğəmbər hədislərində cihadın daha çox "böyük cihad" kimi qeyd olunan "nəfsinə qarşı cihad"a, yəni öz neqativ xüsusiyyətləri ilə mübarizəyə daha böyük önəm verilmişdir. Bu, insanın öz əxlaqını təkmilləşdirməsi, pis əməllərdən uzaq durması, səbr, qənaət və təqva kimi əxlaqi dəyərləri qazanması deməkdir.
Bundan əlavə, "qələm cihadı" da mövcuddur. Bu, İslam dininin təbliği, elm öyrənməsi və yayılması, haqsızlığa qarşı mübarizə aparmaq üçün düşüncə və yazı vasitələrindən istifadə etmək deməkdir. Yəni, hər hansı bir sahədə öz bacarığını Allah yolunda istifadə etmək cihad sayıla bilər.
Tarix boyu cihad anlayışı müxtəlif təfsirlərə məruz qalmış və siyasi məqsədlər üçün istifadə edilmişdir. Bu da bəzi hallarda zorakılıq və ekstremizm kimi fəsadlara səbəb olmuşdur. Ancaq əslində, cihadın əsas məqsədi Allah yolunda səy göstərmək, insanlığa xidmət etmək və ədaləti qurmaqdır. Ona görə də, bu anlayışın doğru və ədalətli şəkildə dərk edilməsi çox vacibdir.
Beləliklə, cihad sadəcə bir söz deyil, bir düşüncə tərzi, bir həyat fəlsəfəsidir. Bu fəlsəfənin düzgün anlaşılması, zorakılıqdan uzaqlaşaraq, əxlaqi və intellektual inkişafa yönəlmiş bir həyat tərzi qurmağa imkan verir.