Cirə (Carum carvi): Azərbaycan dilinin zəngin bitki örtüyünün tərkib hissəsi olan cirə, xırda ağ çiçəkləri ilə seçilən, birillik bir ot bitkisidir. Toxumları qədim zamanlardan bəri ədviyyə kimi istifadə edilən cirə, həm dadına, həm də müalicəvi xüsusiyyətlərinə görə yüksək qiymətləndirilir.
Onun incə, xoş ətri və acımtıl dadı bir çox mətbəxlərdə əvəzolunmaz ədviyyə kimi yer alır. Çörəkçilikdə, şirniyyatçılıqda, pendir istehsalında və ət yeməklərinin hazırlanmasında geniş istifadə olunan cirə, həmçinin müxtəlif içkilərə və souslara xüsusi bir ləzzət verir. Qədim reseptlərdən tutmuş müasir yeməklərədək cirənin istifadəsi onun kulinar incəsənətindəki əhəmiyyətini göstərir.
Ancaq cirənin əhəmiyyəti yalnız mətbəx məhdudiyyətləri ilə məhdudlaşmır. Əsrlərdir ki, xalq təbabətində də geniş tətbiq olunan cirə, həzm sistemini tənzimləyən, qazı azaldan və mədə-bağırsaq narahatlıqlarını yüngülləşdirən təsirə malikdir. Bundan əlavə, bəzi mənbələr onun ağrıları azaltmaq, iltihab əleyhinə və antiseptik təsir göstərdiyini qeyd edir. Lakin, bu təsirlərin elmi dəlillərinə əsasən həkim məsləhəti ilə istifadə edilməlidir.
Cirənin toxumlarının müalicəvi xüsusiyyətləri onun kimyəvi tərkibindəki efir yağları, flavonoidlər və digər bioaktiv maddələrlə izah edilir. Bu maddələr cirənin müxtəlif xəstəliklərin müalicəsində köməkçi rol oynamasına səbəb olur. Lakin, hər hansı bir bitki mənşəli preparat kimi, cirə də həddindən artıq istifadə edildikdə bəzi yan təsirlərə səbəb ola bilər. Ona görə də, istifadədən əvvəl həkimə müraciət etmək məsləhət görülür.