Çaxnaşmaq felinin Azərbaycan dilindəki əsas mənası qarışıqlıq, çaşqınlıq, həyəcan və qorxu ilə müşayiət olunan nizam-intizamın pozulmasıdır. Sadəcə "asayişin pozulması" deyil, bu pozulmanın səbəb olduğu kollektiv psixoloji vəziyyəti də əhatə edir. Sözün kökünə nəzər salsaq, "çax" və "naş" hissələrinin birləşməsindən əmələ gəldiyini görərik. "Çax" kəskin, birdən-birə baş verən bir hadisəni ifadə edə bilər; "naş" isə nəzarətsizliyi, nizamsızlığı bildirir. Beləliklə, çaxnaşmaq, nəzarətdən çıxmış, qarışıq və qorxulu bir vəziyyətə düşmək deməkdir.
Çaxnaşma zamanı insanlar öz hərəkətlərinə nəzarətini itirir, qorxu və çaşqınlıq onları qeyri-adi hərəkətlər etməyə məcbur edir. Bu, həm fərdi, həm də kütləvi səviyyədə özünü göstərə bilər. Məsələn, bir yanğın zamanı baş verən çaxnaşma, insanların təşvişli davranışlarına və təhlükəsizliyə təhdid yaradan hərəkətlərinə səbəb olur. Yaxud, gözlənilməz bir xəbər, qəfil bir hadisə də kütləvi çaxnaşmaya səbəb ola bilər.
Misal olaraq verilən "Talan oldu elin varı; Aralıq çaxnaşdı yenə" söz birləşməsində çaxnaşma, talandan sonra yaranan qarışıqlıq, çaşqınlıq və qorxu hisslərini ifadə edir. Yəni, sadəcə bir qarışıqlıq deyil, bu qarışıqlığın talan kimi ciddi bir hadisənin nəticəsi olduğu və insanların bu vəziyyət qarşısında acizliyini, qorxusunu vurğulayır.
Nəticə etibarilə, çaxnaşmaq sözü, sadəcə bir qarışıqlıq və ya asayişsizliyi deyil, nəzarətsizliyin, qorxunun və çaşqınlığın hökm sürdüyü, fərdlərin davranışlarının nəzarətdən çıxdığı bir vəziyyəti ifadə edən, emosional və psixoloji tərkibli zəngin bir sözdür.