Çalmalı sifəti, əsasən, "başında çalma olan" mənasında işlənir. Bu isə bir növ metaforik ifadədir və "çalma" sözünün 3-cü mənasına istinad edir (əgər Azərbaycan dilinin izahlı lüğətində "çalma" sözünün 3 fərqli mənası varsa və bu məna onlardan biridirsə). Bu mənada "çalma" sözü adətən, əzab-əziyyət, dərd, bəla, müsibət kimi mənfi halları ifadə edir. Beləliklə, "çalmalı" sifəti ilə təsvir olunan şəxs və ya şey, bu mənfi hallardan əziyyət çəkən, onlarla yüklənmiş, bu halların təsiri altında olan kimi təsəvvür edilir.
Mir Cəlalın "Çalmalı seyidin son sözləri eşidildi" misalında "çalmalı seyid" ifadəsi, ağır bir əzab-əziyyətdən, yaxud dərdli bir vəziyyətdən keçən, bu vəziyyətin əlamətlərini üzərində daşıyan bir seyidi təsvir edir. "Çalma"nın bu metaforik istifadəsi, seyidin daxili və ya xarici halının ağırlığını, sarsıntısını, əzabını vurğulayır. Onun sözləri də bu ağırlığın, bu dərdin nəticəsi olaraq, yəqin ki, dərin məna və emosiyalar daşıyır.
Qeyd edək ki, "çalmalı" sözünün istifadəsi kontekstdən asılı olaraq fərqli nüanslar daşıya bilər. Məsələn, "çalmalı bir hadisə" ifadəsi, əhəmiyyətli, qeyri-adi, hətta bəlkə də faciəvi bir hadisəni ifadə edə bilər. Beləliklə, sözün mənası həmişə "başında çalma olan" deyil, "ağır bir yük daşıyan", "ağır bir vəziyyətdə olan", "əzab çəkən" kimi daha geniş və məcazi mənalara da malik ola bilər.
Ümumiyyətlə, "çalmalı" sözü zəngin bir məna kəsb edən və ədəbi mətnlərdə obrazlı ifadə vasitəsi kimi uğurla istifadə olunan bir söz olaraq qalır. Onun ifadə etdiyi ağırlıq və dərinlik isə onu xüsusi edir.