Çeşməli sifəti, əsasən coğrafi ərazilərin təsvirində istifadə olunur və bol çeşmələrə, bulaqlara malik olan yerləri ifadə edir. Yəni, sözün əsl mənasında, çeşmələrlə zəngin, suvarma sistemi yaxşı inkişaf etmiş, yeraltı suların səthə çıxdığı nöqtələrlə dolu bir ərazini bildirir. Bu, sadəcə "bulaqlı" sözündən daha geniş məna kəsb edir, çünki "bulaqlı" daha çox kiçik miqyaslı, bir neçə bulağın olması anlamını verir, halbuki "çeşməli" daha böyük, daha geniş ərazidə çoxlu çeşmənin varlığını nəzərdə tutur.
Çeşməli ərazilər, adətən, təbiət gözəlliyi ilə seçilir. Yaşıl otlaqlar, sulu meşələr, çiçəkli çəmənliklər – bütün bunlar çeşməli yerlərin tipik xüsusiyyətləridir. Bu ərazilər canlı aləmi üçün də əlverişli yaşayış mühiti təşkil edir, çünki su həyatın əsasını təşkil edir. Çeşmə sularının təmizliyi və sərinliyi isə bu yerləri isti yay günlərində istirahət üçün ideal məkan halına gətirir.
Poetik mətnlərdə, məsələn, "Sevirəm çeşməli, sulu dağları; Vüqarlı dağları, ulu dağları" misrasında olduğu kimi, "çeşməli" sözü həm də ərazinin təbiətinin gözəlliyini, canlılığını, sərinliyini, ruhun dincəlməsini ifadə etmək üçün istifadə olunur. Belə hallarda söz sadəcə coğrafi təsvirdən kənara çıxaraq, daha metaforik və emosional məna daşıyır.
Ümumiləşdirərək deyə bilərik ki, "çeşməli" sözü, coğrafi baxımdan bol çeşməli bir ərazini təsvir etməklə yanaşı, həm də ədəbi əsərlərdə ərazinin gözəlliyi, sərinliyi, canlılığı kimi keyfiyyətlərini ifadə etmək üçün istifadə oluna bilər. Bu sözün istifadəsi, mətnin üslubuna və kontekstə uyğun olaraq dəyişə bilər.