Ulu sözü Azərbaycan dilində sifətdir və əsasən "çox böyük", "ən böyük", "böyük" mənalarında işlənir. Lakin bu sadə tərif, sözün zəngin semantik potensialını tam əks etdirmir. "Ulu" sadəcə fiziki böyüklüyü deyil, həm də qüdrət, əzəmət, şərəf, hörmət və ya müqəddəslik kimi mənəvi keyfiyyətləri ifadə edə bilər. Beləliklə, "ulu" sözü, ölçü vahidləri ilə ifadə oluna bilməyən, daha çox subyektiv və metaforik bir böyüklüyü ifadə edir.
Etimalogiyasına nəzər salsaq, "ulu" sözünün kökü Türkiyə dillərinin ümumi qatına aiddir və qədim türk dillərindən gəlmədir. Qədim türk mifologiyasında və ədəbiyyatında tez-tez rast gəlinən "ulu" sözü, tanrıları, qəhrəmanları, hökmdarları və ya müqəddəs hesab edilən əşyaları təsvir etmək üçün istifadə olunurdu. Bu, sözün mənasının zaman keçdikcə genişləndiyi və inkişaf etdiyini göstərir.
Misal üçün, "ulu tanrı", "ulu öndər", "ulu əcdadlar", "ulu dağlar" ifadələrini nəzərdən keçirək. Bu ifadələrdə "ulu" sözü sadəcə fiziki ölçüdən daha çox, qüdrət, hörmət, əzəmət və ya müqəddəsliyi vurğulayır. "Ulu dağlar" ifadəsi dağların hündürlüyündən danışmaqdan daha çox, onların təbiətdəki möhtəşəmliyini, insan qarşısında əzəmətini ifadə edir. Eynilə, "ulu öndər" ifadəsi sadəcə rəhbərin mövqeyini deyil, onun xalq qarşısındakı əhəmiyyətini, qüdrətini və hörmətini bildirir.
Qurbani bəyin misrasında ("Ulu divanlarda çəkilir adım; Ərşə bülənd oldu dadü fəryadım") "ulu divanlar" ifadəsi, böyük, əzəmətli və şərəfli məclisləri, yüksək səviyyəli məqamları ifadə edir. Bu məclislərin fiziki böyüklüyü deyil, daha çox onların əhəmiyyəti və nüfuzuna diqqət çəkilir.
Yekun olaraq, "ulu" sözü sadəcə "böyük" mənasından daha geniş bir mənaya malikdir. O, əzəmət, qüdrət, şərəf, müqəddəslik kimi keyfiyyətləri özündə əks etdirən, subyektiv və metaforik bir böyüklüyü bildirir və müxtəlif kontekstlərdə fərqli çalarlar əldə edə bilir.