Çöl sözü Azərbaycan dilində geniş mənada səhra, qumluq və ya bitki örtüyünün az olduğu, susuz və geniş düzənlikləri ifadə edir. Qumlu çöllər, dağlıq çöllər, bozqır çöllər kimi müxtəlif növləri mövcuddur. Hər birinin özünəməxsus xüsusiyyətləri, iqlim şəraiti və bitki-heyvan aləmi vardır.
Ənənəvi təsəvvürlərdə çöl, sərt iqlim şəraiti, susuzluq və məskunlaşma üçün əlverişsiz bir mühit kimi qəbul edilir. Lakin, bu düşüncə tamamilə doğru deyildir. Çöllər, özünəməxsus bir bioloji müxtəlifliyə malikdir və müxtəlif heyvan və bitki növlərinə ev sahibliyi edir. Bunlar, quru iqlimə uyğunlaşmış canlılardır və çölün sərt şərtlərinə dözümlülüyə malikdirlər. Misal üçün, kərtənkələlər, ilanlar, qum siçanları, dəvələr və səhra bitkiləri çöl ekosisteminin ayrılmaz hissələridir.
Coğrafi baxımdan çöllər, müxtəlif səbəblərdən, məsələn, yağıntının azlığı, buxarlanmanın yüksək olması və ya dağların yağış küləklərini kəsməsi nəticəsində əmələ gəlir. Böyük qumlu səhralar, yüksək temperatur və güclü küləklərlə xarakterizə olunur. Bozqırlar isə, daha az qumlu və ot bitkilərinin üstünlük təşkil etdiyi ərazilərdir.
Ədəbiyyatda çöl, tez-tez təklik, kədər, məhrumiyyət və ya ruhi səyahətlərin simvolu kimi istifadə olunur. Məsələn, verilən misalda olduğu kimi, "Nə mən Məcnun kimi çöllərdəyəm, bil; Nə sən Leyli kimi hicra..." misrası, sevgilinin ayrılığından doğan kədəri və təkliyi çölün sərt və səssizliyi ilə əlaqələndirir. Çöl, həmçinin sərt və sınaq dolu həyatın, maneələrin və qarşılaşdığımız çətinliklərin simvolu kimi də yozula bilər.