Dövlət (ər. دولة - dəvlət) sözü Azərbaycan dilində çoxşaxəli bir mənaya malikdir. Ən geniş mənasında, dövlət bir xalqın, millətin ictimai-siyasi təşkilatlanma formasıdır; suveren bir ərazidə yaşayan və ümumi qanunlar və idarəetmə sistemi ilə birləşən insanların birliyidir. Bu, ərazinin fiziki sərhədlərindən, hakimiyyətin quruluşundan və xalqın özünüidarəetmə mexanizmindən ibarət mürəkkəb bir sistemdir.
Lüğətlərdə qeyd edildiyi kimi, dövlət sözü "sərvət, mal, mülk, pul və b. maddi nemətlərin məcmusu" mənasında da işlənə bilər. Bu məna, dövlətin iqtisadi gücünü, onun malik olduğu resursları və sərvətləri əks etdirir. Belə ki, güclü bir dövlətin geniş ərazisi, zəngin təbii sərvətləri, inkişaf etmiş iqtisadiyyatı olur. Ancaq dövlət yalnız maddi sərvətlərdən ibarət deyildir; onun əsasını insanlar, onların mədəniyyəti, tarixi və milli özünüdərk etməsi təşkil edir. Maddi sərvətlər dövlətin gücünü artırsa da, bu, onun yeganə tərkib hissəsi deyildir.
Maraqlıdır ki, "məgər azdır bu xalqda dövlət?" sualı dövlətin iki mənasını da əhatə edir. Bir tərəfdən, xalqın maddi rifahı, sərvəti nəzərdə tutulur; digər tərəfdən isə, xalqın öz dövlətinin olması, onun suverenliyi, milli müstəqilliyi söhbət mövzusudur. "Çoxdu dövlət və leyk yox himmət" deyimi isə dövlətin maddi sərvətlərinin bolluğunun hər zaman xalqın rifahını təmin etmədiyini, dövlət idarəçiliyində bacarıqlılığın, qayğıkeşliyin və milli mənafelərə xidmət etməyin vacibliyini vurğulayır. Beləliklə, "dövlət" sözünün əsl mənasını anlamaq üçün həm onun siyasi, həm də iqtisadi aspektlərinə nəzər salmaq lazımdır.