Dövlət (ər. دولة - dövlət) – Cəmiyyətin siyasi təşkilatlanmasının ən yüksək forması olub, müəyyən ərazidə yaşayan əhalinin həyatını tənzimləyən, daxili və xarici siyasəti müəyyən edən, suverenliyə malik, məcburiyyət vasitələrinə əsaslanan, ictimai nizamı qoruyan və inkişaf etdirən mürəkkəb bir sistemdir.
Tarix boyu dövlət anlayışı müxtəlif şəkildə təfsir olunsa da, onun əsas funksiyaları dəyişməz qalmışdır. Bu funksiyalara ərazi bütövlüyünün qorunması, qanunların qəbul edilməsi və icrası, ədalətin təmin edilməsi, iqtisadiyyatın tənzimlənməsi, xarici siyasətin aparılması və əhalinin rifahının yüksəldilməsi aiddir. Dövlətin mövcudluğu əhalinin təhlükəsizliyini, sosial sabitliyi və ictimai inkişafı təmin edir.
Müasir dövlətlər öz təşkilatlanma formalarına görə müxtəlifdirlər: respublika, monarxiya, federasiya və s. Hər birinin özünəməxsus xüsusiyyətləri, gücün bölüşdürülməsi prinsipləri və siyasi sistemi vardır. Dövlətin mahiyyəti hakim sinfin maraqlarının ifadəsi kimi də qəbul olunsa da, demokratik dövlətlərdə hakimiyyət xalqın iradəsinə əsaslanır və vətəndaşların hüquq və azadlıqlarının qorunması əsas prioritetdir.
Lüğətdəki “ölkənin hakim sinfinin, mövcud idarə üsulunu qorumaq və başqa siniflərin müqavimətini aradan qaldırmaq məqsədini daşıyan siyasi təşkilatı” tərifi, dövlətin yalnız bir tərəfini, xüsusən də tarixin müəyyən mərhələlərində onun repressiv funksiyasını əks etdirir. Bu tərif, dövlətin sosial, iqtisadi və mədəni funksiyalarını tam əhatə etmir. Müasir dövlət anlayışı daha mürəkkəb və çoxşaxəlidir və yalnız hakimiyyətə sahib olan sinfin maraqlarını deyil, həm də bütün vətəndaşların rifahını nəzərə almalıdır.
Qeyd etmək vacibdir ki, dövlətin mahiyyəti və funksiyaları haqqında müxtəlif elmi baxışlar mövcuddur və bu, həmişə mübahisə mövzusu olub.