Federasiya [fr. fédération] termini bir neçə mənaya malik olsa da, əsasən iki əsas anlayışı əhatə edir: birliyi və müstəqil dövlətlərin bir araya gəlməsini. Birinci mənası daha geniş olub, müxtəlif qurumların, təşkilatların və ya fərdlərin bir məqsəd ətrafında birləşməsini, ittifaqını ifadə edir. Bu, istər siyasi, istərsə də qeyri-siyasi xarakter daşıya bilər. Məsələn, idman federasiyaları, elm federasiyaları və ya hətta dostlararası birliklər də federasiya adlandırıla bilər. Bu kontekstdə federasiya, ümumi məqsəd və ya maraqlar əsasında qurulmuş əməkdaşlıq sistemini təmsil edir.
Federasiyanın ikinci və daha məşhur mənası isə siyasi bir anlayışdır. Bu mənada federasiya, müstəqil dövlətlərin və ya regionların, öz müəyyən səlahiyyətlərini qoruyaraq, daha böyük bir siyasi bütöv yaratmaq üçün birləşməsidir. Hər bir tərkib hissəsi (dövlət və ya region) öz daxili qanunvericiliyini, idarəetmə sistemini qoruyub saxlayır, eyni zamanda federasiyanın ümumi qanunlarına və qaydalarına tabe olur. Rusiya Federasiyası bu mənanın ən bariz nümunəsidir. Bu tip federasiyalarda, mərkəzi hökumətin səlahiyyətləri ilə yerli hökumətlərin səlahiyyətləri arasında müəyyən bir balans mövcuddur və bu balansın təmin edilməsi federasiyanın davamlılığı üçün çox əhəmiyyətlidir. Federasiyanın strukturu, mərkəzi hakimiyyətin və yerli hakimiyyətin nisbi gücünü müəyyən edən konstitusiya ilə tənzimlənir.
Ümumiyyətlə, federasiya termini mürəkkəb və çoxşaxəli bir anlayışdır ki, onun mənası konkret kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər. Ancaq əsasən, müxtəlif vahidlərin birlikdə fəaliyyət göstərməsi və birgə məqsədlərə nail olmaq üçün qurulmuş bir sistem kimi təsvir edilə bilər. Qeyd etmək lazımdır ki, federasiyaların strukturu və işləmə mexanizmləri ölkədən ölkəyə fərqlənə bilər.