Düzxətli sifəti əsasən bir obyektin və ya hadisənin hərəkət və ya yerləşmə istiqamətinin düz bir xətt boyunca olması deməkdir. Bu, sadəcə olaraq "düz" və "xətti" sözlərinin birləşməsindən yaranmış bir təsvirdir. Lakin, bu sadə tərifin arxasında daha çox məna gizlənir.
Düzxətliliyin əsas xüsusiyyəti istiqamətin dəyişməməsidir. Yəni, hərəkət edən bir obyekt, düz xətli hərəkət edərkən istiqamətini dəyişmir. Bu, həm fiziki aləmdə, həm də məcazi mənada özünü göstərə bilər. Məsələn, bir qatar dəmir yolu boyu düz xətli hərəkət edir, bir insan düz bir yoldan gedir.
Ancaq düz xətliliyin həmişə mütləq olması vacib deyil. Çünki yer kürəsi sferik olduğundan, uzun məsafələrə düz xətli gedən bir obyekt əslində kürənin səthində əyri bir xətt boyunca hərəkət edir. Bu mənada, "düz xətli" ifadəsi nisbi bir anlayışdır. Əsas odur ki, müəyyən miqyasda və müşahidə nöqtəsindən baxıldığında, hərəkət və ya yerləşmə düz xəttə yaxın olsun.
Məcazi mənada "düzxətli" ifadəsi bir insanın həyatında da istifadə oluna bilər. Düzxətli insan öz hədəfinə doğru inadla gedən, əngəllər qarşısında sarsılmayan, dəyişməz bir prinsipial mövqeyə sahib olan insandır. Bu mənada, düz xətliliyin arxasında qətiyyət, inam və prinsipial olmaq kimi keyfiyyətlər dayanır.
Beləliklə, "düzxətli" sözünün sadə görünüşünün arxasında həm dəqiq elmi, həm də məcazi mənalar gizlənir. Bu sözün istifadəsi kontekstdən asılı olaraq müxtəlif çalarlar kəsb edir və müxtəlif təsəvvürləri əks etdirir.