Epigraf (yun. epigraphe – yazı) termini qədim yunan dilindən gələrək, əslində "üzərində yazı" mənasını daşıyır. Bu, sözün kökünün və tarixi kontekstinin dəqiq təsvirini verir.
Birinci mənası, tarix və arxeologiya sahələrində daha çox rast gəlinir: qədim abidələr, heykəllər və ya binalar üzərində yazılmış qısa yazılar, sitatlar və ya həkk olunmuş sözlər. Bu yazılar adətən abidənin məqsədini, inşa tarixini, sahibi və ya inşaatçılarını, hətta müəyyən bir hadisəni əks etdirərək, abidənin tarixi və mədəni kontekstini aydınlaşdırır. Beləliklə, epigrafiya elmi bu yazıları öyrənir və onlardan istifadə edərək keçmiş haqqında daha dəqiq məlumat əldə edir.
Ədəbiyyatda isə epigrafin ikinci və daha geniş yayılmış mənası üstünlük təşkil edir: ədəbi əsərin və ya onun ayrı-ayrı bölmələrinin başlığı altında, həmin əsərin mövzusuna, ideyasına və ya əhval-ruhiyyəsinə uyğun gələn qısa bir sitat, atalar sözü və ya münasib bir ifadə. Bu sitat əsərin ümumi tonunu müəyyənləşdirə, oxucuya əsərin mövzusuna dair ip ucu verə, əsərin əsas ideyasını vurğulaya və ya əsərin əsas personajının xarakterinə işıq tuta bilər. Bəzən, əsərin müəllifi özünün yaradıcılıq mənbəyini, ilhamını və ya əsərin yazılma səbəbini göstərmək üçün epifrafdan istifadə edə bilər. Həmçinin epigraflarda müəllif özünün fikirlərinə, dünyagörüşünə və ya ideoloji mövqeyinə dair məlumat vermək məqsədi də güdə bilər.
Beləliklə, epigrafin funksiyası yalnız bədii deyil, həm də məlumatverici və hətta bəzən ideoloji xarakter daşıyır. Epigraf əsərin daha yaxşı başa düşülməsinə, onun mənasının daha dərin qavranılmasına və oxucu ilə əsərin arasında əlaqənin qurulmasına kömək edir. Müasir ədəbiyyatda epigraflardan geniş istifadə olunur və onlar əsərin üslubuna və əhval-ruhiyyəsinə özünəməxsus bir zənginlik əlavə edir. Onlar sanki əsərin miniatür bir giriş hissəsi rolunu oynayır.