izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Ədəm (ərəb.عدم) sözü Azərbaycan dilində əsasən "yoxluq" mənasında işlənir. Lakin bu tərif, sözün zəngin məna çalarlarını tam əks etdirmir. Ədəmin sadəcə "olmamaq" və ya "məhv olmaq" deyil, daha dərin fəlsəfi və poetik çağrışları var. Klassik ədəbiyyatımızda, xüsusilə də mənəviyyat və metafizika mövzularını işləyən şairlərdə ədəm anlayışı daha geniş və mürəkkəb bir məna kəsb edir.

Füzuli misalında göstərildiyi kimi ("vücud dami-qəmdir; Azadələrin yeri ədəmdir"), ədəm burada fani dünyanın əksinə, qəmdən, kədərdən uzaq, azad bir məkan, ruh üçün bir sığınacaq kimi təsvir olunur. Bu, fiziki yoxluq deyil, daha çox dünyəvi narahatlıqlardan, məşğuliyyətlərdən azad bir vəziyyətdir. Yəni, ədəm, ruh üçün bir istirahət yeri, bir həyatdan sonrakı vəziyyət kimi də düşünülə bilər.

Xəyyamın misrasında isə ("O fəzalar belə müzlim pərdə; Bir ədəm dalğası var hər...") ədəm, maddi aləmin sərhədlərini aşan, sonsuzluq və boşluq duyğusunu ifadə edən bir simvoldur. Burada ədəm, kainatın sirrini, əzəmətini və nəhayətsizliyini ifadə edən bir metafora kimi görünür. "Ədəm dalğası" ifadəsi ilə Xəyyam, kainatın əbədi dəyişməsini, yox olma və yenidən yaranma dövrünü simvolik şəkildə təsvir edir.

Beləliklə, "ədəm" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişir. Sadəcə "yoxluq" deyil, həm də azadlıq, ruh rahatlığı, sonsuzluq, fəlsəfi düşüncə və kainatın sirri kimi müxtəlif mənaları özündə ehtiva edir. Ədəm anlayışı klassik ədəbiyyatımızın zəngin imkanlarından biri olaraq şairlər tərəfindən mükəmməl şəkildə ifadə olunmuşdur.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz