Əfsanə (fars. əfsanə) – nəsillərdən-nəsillərə ağızdan-ağıza ötürülən, təsdiqini tapmayan, lakin geniş kütlə tərəfindən qəbul edilən və tez-tez fövqəladə hadisələri, qəhrəmanları və ya fantastik varlıqları əks etdirən hekayə, rəvayət, əsatirdir. Əfsanələr tarixi gerçəkliklə sıx bağlı olsa da, həqiqətlə qarışdırılmış xəyali elementlər, əlavələr və bədii təfərrüatlar ehtiva edir. Onların məzmunu əsrlər boyu dəyişə, zənginləşə və ya sadələşə bilər, bu da hər bir nəslin öz dünyagörüşünü, inanclarını və təcrübələrini əfsanəyə əlavə etməsindən irəli gəlir.
Əfsanələr, sadəcə maraqlı hekayələr olmaqdan kənara çıxaraq, həmin cəmiyyətin tarixi, mədəniyyəti, inancları və dəyərləri haqqında dəyərli məlumatlar verir. Onlar xalqın yaddaşını, keçmişini və mənəvi varlığını qoruyub saxlayan mühüm vasitələrdir. Əfsanələrdə tez-tez təbiət hadisələrinə, mifoloji varlıqlara, qədim adət-ənənələrə və ictimai-siyasi hadisələrə istinadlar olur. Məsələn, bir əfsanədə təbiət hadisəsinin izahı ilə yanaşı, həmin cəmiyyətin təbiətə münasibəti, onunla bağlı inancları və qorxuları da əks olunur.
Əfsanələrin öyrənilməsi tarixçilər, antropoloqlar, folklorşünaslar və digər elm adamları üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Çünki onlar keçmiş cəmiyyətlərin həyat tərzi, sosial quruluşu, dini inancları və dünyagörüşü haqqında unikal məlumatlar təqdim edir. Əfsanələrin dilinin, üslubunun və bədii vasitələrinin təhlili isə ədəbiyyatşünaslar üçün maraqlı mövzudur. Əfsanələrin tədqiqi həmçinin müasir cəmiyyətin dəyərlərinin və inanclarının formalaşmasına işıq sala bilər.
Qısacası, əfsanə sadəcə bir hekayə deyil, tarixin, mədəniyyətin və insan təfəkkürünün canlı bir təcəssümüdür, bir xalqın özünü tanıma və özünü ifadə etmə vasitəsidir. O, nəsillərarası əlaqəni qoruyur və insanlığa aid olan ümumi dəyərləri, qorxuları və ümidləri əks etdirir.