əhliləşdirilmə

izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Əhliləşdirilmə: Vəhşi təbiətdə yaşayan heyvanların, insanlarla yanaşı yaşamağa, insanlara alışmağa və insan tərəfindən idarə edilməyə uyğunlaşdırılması prosesidir. Bu proses nəsildən-nəslə keçən seleksiya və təlim metodlarının birləşməsi nəticəsində baş verir. Əhliləşdirilmə, sadəcə olaraq heyvanların insanlara yaxınlaşdırılması deyil, eyni zamanda, onların fiziki xüsusiyyətlərində, davranışlarında və genetik quruluşlarında dəyişikliklərə səbəb olan uzunmüddətli bir prosesdir. Minlərlə il ərzində insan müdaxiləsi nəticəsində əhliləşdirilmiş heyvanlar vəhşi əcdadlarından fərqli xüsusiyyətlərə sahib olaraq evcilləşmişlər. Bu fərqlər arasında daha yumşaq xasiyyət, insanlara olan müsbət münasibət, reproduktiv dövrün dəyişməsi, və bəzən morfoloji (fiziki quruluş) dəyişikliklər (məsələn, ölçü, rəng, tüklənmə) kimi cəhətlər göstərilə bilər.

Əhliləşdirilmənin tarixi insan sivilizasiyasının tarixi ilə sıx bağlıdır. İnsanların kənd təsərrüfatına keçməsi ilə əlaqədar olaraq, əhliləşdirilmiş heyvanlar insanların qida, paltar, nəqliyyat və əmək vasitəsi kimi istifadə etdikləri vacib bir resurs halına gəlmişdir. Camışların əhliləşdirilməsi kimi misallar göstərildiyi kimi, bu proses min illər əvvəl Asiyada başlanmış, daha sonra dünyanın müxtəlif bölgələrinə yayılmışdır. Müxtəlif coğrafi bölgələrdə müxtəlif heyvan növləri əhliləşdirilmiş və bu, insan mədəniyyətinin formalaşmasına əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərmişdir. Məsələn, itlərin əhliləşdirilməsi ovçuluq və mühafizədə insanlara kömək etmiş, atların əhliləşdirilməsi isə nəqliyyat və hərbi işlərdə inqilab yaratmışdır.

Əhliləşdirilmə prosesinin öyrənilməsi, evcilləşdirmənin genetik mexanizmlərini, insan-heyvan münasibətlərinin inkişafını və insan sivilizasiyasının formalaşmasında heyvanların rolunu daha yaxşı başa düşməyə imkan verir. Bu proses həm də günümüzdə heyvanların rifahı və mühafizəsi məsələlərinə yeni bir perspektiv qazandırır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz