Əks-zərbə sözü əslində iki hissədən ibarətdir: "əks" və "zərbə". "Əks" ön şəkilçisi "qarşı", "müqabil" mənalarını verir. "Zərbə" isə güc tətbiqi ilə vurma, hücum, təzyiq kimi mənaları özündə ehtiva edir. Beləliklə, əks-zərbə hər hansı bir zərbəyə, hücuma, təzyiqə qarşı yönəldilmiş, cavab xarakterli güc tətbiqini, hücumu, təzyiqi ifadə edir.
Lüğətlərdə sadəcə "zərbəyə qarşı zərbə" kimi qısa izahı olsa da, əks-zərbənin mahiyyəti daha mürəkkəbdir. Bu, sadəcə fiziki bir zərbə ilə məhdudlaşmır. Əks-zərbə, müxtəlif sahələrdə, o cümlədən hərbi işdə, siyasətdə, iqtisadiyyatda və hətta gündəlik həyatda istifadə olunan bir termindir. Məsələn, hərbi əməliyyatlarda düşmənin hücumuna qarşı cavab hücumu, siyasətdə rəqibin təzyiqinə qarşı yönəldilmiş tədbirlər, iqtisadiyyatda rəqib şirkətin monopoliyasına qarşı rəqabət strategiyası əks-zərbənin nümunələri ola bilər.
Əks-zərbənin effektivliyi bir çox amillərdən asılıdır: sürət, güc, düzgün istiqamətləndirmə, vaxtında cavab verilməsi və s. Əks-zərbəni uğurla həyata keçirmək üçün zəif nöqtələrin dəqiq müəyyən edilməsi, strateji planlama və qarşı tərəfin hərəkətlərinin dərindən təhlili vacibdir. Bəzən əks-zərbə gözlənilməz və qarşı tərəfi tam şəkildə şaşırdan bir forma ala bilər.
Maraqlı bir məqam da odur ki, əks-zərbə yalnız mənfi mənada deyil, bəzən müsbət mənada da istifadə oluna bilər. Məsələn, hər hansı bir mənfi hadisəyə qarşı müsbət bir reaksiya, yeni imkanların yaradılması və inkişaf üçün təkan kimi də qiymətləndirilə bilər. Yəni, bir çətinliyin üstələnməsinə, bir maneənin aradan qaldırılmasına yönələn hərəkətləri də əks-zərbə kimi təsəvvür etmək olar.