Ələnmək (məch.) Azərbaycan dilində geniş məna kəsb edən bir feldir. Əsas mənası "ələkdən keçirilmək" olsa da, məcazi mənaları da özünəməxsus zənginlik əlavə edir.
1. Həqiqi məna: Bu mənada ələnmək, ələkdən keçirmə prosesini ifadə edir. Ələk vasitəsilə istənilən xırda hissəciklərin (məsələn, un, qum, toz) iri hissəciklərdən ayrılması prosesi ələnmək kimi ifadə olunur. Məsələn, "Un ələnmişdir" cümləsi, unun ələkdən keçirilib təmizləndiyini göstərir. Bu, sadə, konkret və həyatın gündəlik reallığı ilə bağlı bir məna təşkil edir.
2. Məcazi məna: Ələnməyin daha maraqlı və incə tərəfi isə onun məcazi mənasındadır. Bu mənada, ələnmək çoxlu miqdarda bir şeyin hava dağınıq vəziyyətdə, sanki ələkdən keçmiş kimi tökülməsini, yayılmasını bildirir. "Bir qədər sonra toz çoxaldı, sanki havadan un ələnmirdi" misalında olduğu kimi, tozun havada yayılması, onun ələkdən keçmiş kimi görünüb görünməməsinə baxmayaraq, ələnməyə bənzədilməsi, bu məcazi mənanın əsasını təşkil edir. Bu, həm də ətraf mühitin və ya hadisənin əsas xüsusiyyətinin görünməz və ya nəzərə çarpmayan hissəciklərdən ibarət olduğu təəssüratını yaradır. Bu məna, daha çox poetik təsvirlərdə və incə ədəbi üslublarda istifadə olunur.
Beləliklə, "ələnmək" sözünün həm sadə, həm də zəngin məcazi mənaları, onun Azərbaycan dilinin leksik ehtiyatında tutduğu yeri daha da önəmləndirir və dilin ifadə imkanlarının genişliyini nümayiş etdirir.