Əmin-arxayın sözü, Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində "sakitcə, rahatca, arxayınca" kimi izah olunsa da, mənasının daha geniş və dərin bir təhlilini tələb edir. Sadəcə "sakitlik" və "rahatlıq"dan daha çox, bu söz, daxili bir sükunəti, qorxunun və narahatlığın olmamasını, tam bir inam və etimadı ifadə edir. Sözün kökünə nəzər saldıqda, "əmin"in "inanmış, qətiyyətli" mənasını, "arxayın"ın isə "güvənli, etibarlı" mənalarını görürük. Beləliklə, "əmin-arxayın" həm fiziki, həm də psixoloji bir rahatlığı, tam bir təhlükəsizlik duyğusunu əks etdirir.
Misal olaraq, verilən cümlədəki "qara əjdaha ləhləyə-ləhləyə çaparaq, yüyürərək platforma qabağında əmin-arxayın dayanmışdı" ifadəsində, əjdaha həm fiziki olaraq güclü və təhlükəli olsa da, özünə olan tam inamı ilə əmin-arxayın durur. Bu, sadəcə rahat bir duruş deyil, həmçinin öz gücünə və üstünlüyünə olan qəti inancını göstərir. Əmin-arxayın olmaq, bəzən sərt və təhlükəli bir mühitdə belə, daxili bir möhkəmliyə və sarsılmazlığa sahib olmaq deməkdir.
Əmin-arxayınlıq bir çox hallarda özünə inamla, təcrübə ilə və ya ətraf mühitin təminatıyla əlaqələndirilir. Lakin bu duyğu həmişə əsaslı olmaya da bilər. Bəzən, həddindən artıq özünə inam, təhlükəli bir təkəbbürə çevrilə bilər. Ona görə də, "əmin-arxayın" sözünü işlədərkən, kontekstin diqqətlə nəzərə alınması vacibdir.
Nəticədə, "əmin-arxayın" sadə bir zərf və sifət deyil, mürəkkəb bir duyğunu, daxili bir vəziyyəti əks etdirən dərin mənaya malik bir söz olduğunu vurğulamaq lazımdır. Onun mənası, yalnız sakitlik və rahatlıqla deyil, həm də özünə inam, güvən və daxili sükunətlə bağlıdır.