izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Əruz, ərəb mənşəli bir söz olub (عروض), klassik ərəb şeirinin vəznlərini (ölçülərini) öyrənən bir elmdir. Sadəcə "şairin şeirini necə yazdığını" izah edən bir qayda yox, əslində şeirin əsasını, səkildə duruşunu, ritmini və musiqiliyini təşkil edən mürəkkəb bir sistemdir. Əruz elmi, şeirin səs harmoniyasını, ahəngini və vəznini təyin edir; beləliklə də hər bir beytin, hər bir misranın, hətta hər bir hecanın şeirə nə qədər uyğun olduğunu müəyyənləşdirir.

Əruz, şeirin "sümükləri" və ya "skeleti" kimi düşünülə bilər. Şeirin zahiri gözəlliyinin altında gizlənən riyazi və musiqi qanunlarını, quruluşunu, ədədi və ritmik təşkülünü öyrənir. Qısa və uzun hecaların (mədli hecaların) müəyyən bir qaydada düzülməsi ilə şeirin müəyyən bir vəzni meydana gəlir. Bu vəzn də hər şeir üçün unikal ola bilər, şeirə xas bir musiqi və ritm yaradır.

Əruz elminin mürəkkəbliyi, hecaların uzunluq və qısalığının müəyyənləşdirilməsində və bu hecaların müxtəlif birləşmələrinin sonsuz sayda vəzn variantının yaranmasına səbəb olmasındadır. Bu baxımdan, əruz yalnız bir elm deyil, həm də poetik yaradıcılığın həqiqi bir sənətidir. Usta şairlər, şeirlərini təkcə məna baxımından deyil, həm də əruz qaydalarına uyğun olaraq yazırlar ki, bu da şeirlərə daha dərin bir estetik dəyər qatır.

Əruzun öyrənilməsi, klassik ədəbiyyatın daha dərin başa düşülməsi üçün vacibdir. Çünki klassik ədəbiyyat əsərlərinin əksəriyyəti əruz vəzninə əsasən yazılmışdır. Bu elmin öyrənilməsi, şeirin incəliklərini dərk etmək, şeirin strukturunu analiz etmək və müxtəlif vəzn formalarını ayırd etmək bacarığını inkişaf etdirir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz