Əyalət (ərəbcədən) tarixi və inzibati-coğrafi termin olaraq bir valinin və ya başqa bir yüksək rütbəli məmurun hakimiyyəti altında olan böyük ərazi vahidini bildirir. Sadəcə bir "ölkə"dən daha çox, əyalət müstəqil bir siyasi vahid olmaqdan daha çox mərkəzi hökumətə tabe olan inzibati bölməni ifadə edir. Bu, əyalətin həcmi və səlahiyyətləri baxımından müxtəlif dövlətlərdə fərqli ola bilər.
Tarix boyu, əyalət anlayışı müxtəlif imperiyaların inzibati sistemində əsas rol oynayıb. Sasanilər, Abbasi Xilafəti, Osmanlı İmperiyası və digər böyük dövlətlər ərazilərini idarə etmək üçün əyalət sistemindən istifadə ediblər. Hər bir əyalətin öz valisi, vergi sistemi, ədliyyə orqanları və hərbi qüvvələri olub. Əyalətlərin sərhədləri zamanla dəyişsə də, ümumi konsepsiya – mərkəzi hökumətə tabe olan böyük inzibati vahid – qalıb.
Misal olaraq, verilən mətn parçasında adı çəkilən Həmədan, Bağdad, İraq, Xarəzm, Rey və Fars əyalətləri tarixi bir dövrdə (ehtimal ki, Sasanilər və ya Abbasi Xilafəti dövründə) müəyyən bir mərkəzi hökumətin nəzarəti altında olan ayrı-ayrı inzibati bölgələr olub. Bu əyalətlər arasında olan şiddətli danışıqlar isə, mərkəzi hökumətin zəifləməsi, regional münaqişələr, və ya ayrı-ayrı əyalətlərin öz müstəqilliyini elan etmək istəyi kimi səbəblərlə əlaqələndirilə bilər.
Müasir dövrdə "əyalət" termini bəzi ölkələrin inzibati bölgülərini ifadə etmək üçün istifadə olunsa da (məsələn, Hindistan), daha çox tarixi bir termin kimi qəbul edilir. Lakin, tarixi kontekstdə "əyalət" anlayışı bir imperiyanın, krallığın və ya digər böyük dövlətin strukturunu və idarəetmə sistemini anlamaq üçün əhəmiyyətli bir açardır.