Federaliizm [fr.] termini, dövlət quruluşunun təşkili ilə bağlı çoxşaxəli və maraqlı bir konsepsiyanı əks etdirir. Sadəcə "federasiya prinsipinə əsaslanan quruluş" demək kifayət etmir; əslində, federaliizm, müxtəlif ərazi vahidlərinin (ştatlar, vilayətlər, regionlar və s.) müəyyən dərəcədə müstəqilliyini qoruyaraq vahid bir dövlət altında birləşməsini təmin edən mürəkkəb bir siyasi sistemdir.
Federaliizmin əsas xüsusiyyəti, hakimiyyətin iki və ya daha çox səviyyə arasında bölüşdürülməsidir. Bu bölüşdürülmə, ümumiyyətlə, mərkəzi hökumət (federasiya hökuməti) və regional hökumətlər (ştat, vilayət və s. hökumətləri) arasında olur. Mərkəzi hökumət, xarici əlaqələr, müdafiə, pul siyasəti kimi ümumdövlət əhəmiyyətli məsələlərdə səlahiyyətə malik ikən, regional hökumətlər təhsil, səhiyyə, yerli infrastruktur kimi məsələlərdə müəyyən səlahiyyətlərə sahib olurlar. Bu səlahiyyətlərin dəqiq bölüşdürülməsi konstitusiya və ya müvafiq qanunvericilik aktları ilə müəyyən edilir.
Federaliizmin ikinci mənası olan "Belə sistem yaratmağa çalışan siyasi cərəyan" da önəmlidir. Çünki federativ dövlət quruluşunun yaradılması və ya mövcud federativ sistemin təkmilləşdirilməsi istiqamətində fəaliyyət göstərən siyasi qruplar və hərəkatlar mövcuddur. Bu cərəyanlar müxtəlif ideologiyalara və yanaşmalara sahib ola bilər, lakin ümumi məqsədləri federativ prinsiplərin tətbiqi və ya möhkəmləndirilməsidir. Bəzən bu cərəyanlar müəyyən ərazi vahidlərinin daha çox muxtariyyət əldə etməsi, ya da əksinə, mərkəzi hökumətin səlahiyyətlərinin genişləndirilməsi üçün fəaliyyət göstərə bilərlər.
Qısacası, federaliizm sadəcə bir dövlət quruluş forması deyil, həm də dinamik və mürəkkəb bir siyasi prosesdir. Onun uğuru, mərkəzi və regional hökumətlər arasında balansın saxlanmasına, qarşılıqlı hörmətə və effektiv əməkdaşlığa bağlıdır. Dünyanın müxtəlif ölkələrində tətbiq olunan federativ modellər də bu prosesin müxtəlifliyini və mürəkkəbliyini göstərir.