Fərz (ər. فرض) sözü bir şeyi mövcud və ya mümkün saymaq, güman etmək, təxmin etmək və ya ehtimal etmək mənasını verir. Sadəcə bir şeyin olub-olmamasını düşünməkdən daha çox, müəyyən bir əsas üzərində qurulan bir düşüncə prosesini əhatə edir. Bu əsas həm faktlara, həm də mülahizələrə əsaslana bilər. Fərz etmək, bir nəticəyə gəlmək üçün istifadə edilən bir vasitədir, lakin bu nəticənin həqiqət olduğunu sübut etmir.
Fərz, elmi tədqiqatlarda, riyaziyyatda, hüquqda və gündəlik həyatımızda geniş istifadə olunur. Elmdə, bir fərziyyəni sınamaq üçün təcrübələr aparılır və onun doğruluğu və ya yanlışlığı təyin olunur. Riyaziyyatda isə fərzlər teoremlərin sübutunda əsas rol oynayır. Hüquqda fərzlər cinayət və ya mülki işlərdə müəyyən nəticələr çıxarmaq üçün istifadə edilir. Gündəlik həyatda isə qərar qəbul etmək, problemləri həll etmək üçün fərzlərdən istifadə edirik.
“Fərz edək ki…” ifadəsi bir vəziyyətin, hadisənin və ya mümkün bir ssenarinin nəticələrini araşdırmaq üçün istifadə olunur. Bu, bir mülahizənin başlanğıc nöqtəsini təyin edir və müzakirə olunan mövzu ətrafında düşüncə prosesini yönəldir. Məsələn, “Fərz edək ki, indi ramazan daxil oldu” ifadəsi ramazanın başlaması ilə bağlı müəyyən fəaliyyətlərin və vəziyyətlərin nəticələrini araşdırmağa imkan verir. Bu zaman, ramazanın gerçək başlaması faktı deyil, ancaq fərz olaraq qəbul edilərək onun nəticələri müzakirə olunur.
Beləliklə, fərz sadəcə bir təxmin deyil, müəyyən bir əsas üzərində qurulan, araşdırma və mülahizə üçün istifadə olunan məntiqi bir prosesdir. Onun köməyi ilə müxtəlif vəziyyətləri təhlil edə, mümkün nəticələri proqnozlaşdıra və qərarlar qəbul edə bilirik.