izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Fleksiya [lat. flexio – əyilmə, keçmə] dilçiliyə aid bir termin olub, sözlərin formalarının dəyişməsini ifadə edir. Bu dəyişikliklər, sözün mənasını dəyişdirmədən və ya onun əsas leksik mənasını saxlayaraq, müxtəlif qrammatik funksiyaları ifadə etmək üçün baş verir.

Daha dəqiq desək, fleksiya sözün əsas formasına (kökünə) əlavə olunan şəkilçilər vasitəsilə həyata keçirilir. Bu şəkilçilər sözün hansı halda, zamanda, şəxsdə və ya cinsdə olduğunu göstərir. Məsələn, Azərbaycan dilində isimlərin hal şəkilçiləri ( -da, -də, -dan, -dən, -ə, -a, -ı, -i, -lə, -lərlə və s.) fleksiyanın bariz nümunəsidir. “Kitab” sözü, hal şəkilçilərinin əlavə olunması ilə “kitabda”, “kitaba”, “kitabdan” kimi formalar alır. Hər bir forma sözün cümlədəki rolunu göstərir.

Fleksiya yalnız isimlərə aid deyil, eyni zamanda fellərə, sifətlərə və saylara da aiddir. Fellərin zamana, şəxsə və növə görə dəyişməsi, sifətlərin cinsə, hala və saya görə dəyişməsi də fleksiya ilə bağlıdır. Məsələn, felin "yazır" sözü zamana görə "yazdı", "yazacaq" kimi formalar alır, bu da fleksiya prosesidir.

Maraqlı bir qeyd kimi, bəzi dillərdə fleksiya daha inkişaf etmiş və mürəkkəb ola bilər. Məsələn, bəzi hind-Avropa dillərində isim və fellərin çox sayda hal və zaman formaları vardır. Bunun əksinə olaraq, bəzi dillərdə fleksiya daha sadədir və sözlərin bir-biri ilə əlaqəsi əsasən söz sırasına əsaslanır (məsələn, Çin dili). Beləliklə, fleksiyanın mürəkkəbliyi dillərin quruluşunun müxtəlifliyini əks etdirir.

Nəticədə, fleksiya sözlərin qrammatik funksiyalarını ifadə etmək üçün formalarının dəyişməsidir və müxtəlif dillərdə müxtəlif dərəcədə mürəkkəb ola bilər. Bu proses dilin strukturunda əsas rol oynayır və sözlərin bir-biri ilə əlaqəsini tənzimləyir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz