Gerçək sözü Azərbaycan dilində geniş məna spektrinə malik olan bir zərfi ifadə edir. Əsas mənası "doğru", "düz", "həqiqi" olmaqla yanaşı, kontekstdən asılı olaraq daha incə mənalar da daşıya bilir.
Birinci və ən geniş yayılmış mənası, bir hadisənin, fikrin və ya bildirinin doğru və həqiqətə uyğun olmasını ifadə etməsidir. Misal üçün, "Bu gerçək bir hekayədir" cümləsi hekayənin uydurma deyil, həqiqətən baş vermiş hadisələrə əsaslandığını bildirir. Yuxarıda verilən misal şeirdə də "gerçək" sözü bu mənada işlənir: "Zülfünə zülməti-dövran dedilər, gerçək imiş; Ləbinə çeşmeyi-heyvan dedilər, gerçək imiş." Bu misalda zülfü qaranlıq dövrə, dodağı isə həyat mənbəyinə bənzətmək ifadələrinin həqiqətən doğru olduğu vurğulanır.
Daha dərin bir təhlilə görə, "gerçək" sözü sadəcə olaraq bir şeyin doğru olmasını deyil, həm də onun varlığının, mövcudluğunun təsdiqini ifadə edə bilər. Yəni, bir şeyin yalnız doğru olması yox, həm də real olmasını ifadə edər. Məsələn, "Gerçək dünyada belə şeylər olur" ifadəsi, söhbətin fantastik deyil, real həyat hadisələrindən getdiyini vurğulayır.
Bundan əlavə, "gerçək" bəzən "əsl", "səmimmi", "təbii" mənalarında da işlənə bilər. Məsələn, "O, gerçək bir dost idi" ifadəsi, dostu səmimmi və əsl dost olduğunu vurğulayır. Bu mənada, "gerçək" sözü, görünüşün arxasındakı əsl mahiyyəti ifadə edir.
Beləliklə, "gerçək" sözü sadə bir zərf olmaqdan daha çox, bir şeyin doğruluğunu, real olmasını, əsl mahiyyətini və səmimiliyini ifadə edən çoxcəhətli bir termindir. Onun mənası həmişə kontekstdən asılı olaraq dəqiqləşdirilməlidir.