Hovxurmaq, Azərbaycan dilinin zəngin leksikasında özünəməxsus yeri olan, əsasən şifahi nitqdə geniş istifadə olunan bir feldir. Bu hərəkət, soyuq havada əlləri, daha az hallarda isə ayaqları, qızdırmaq məqsədilə, yarımbükülü barmaqları ağza tutub nəfəsin istiliyi ilə qızdırmaqdan ibarətdir. Sözün təsviri gücü, onu sadəcə "əlləri qızdırmaq"dan fərqləndirən əsas xüsusiyyətdir. Hovxurmaq hərəkəti, soyuğun şiddətini və insanın ona qarşı mübarizəsini ifadə edir, əllərin donmuşluğunu, dondurucu soyuğu təsvir etməkdə təsirli vasitədir.
Hovxurmanın mahiyyəti yalnız fiziki hərəkətdən ibarət deyil; o, həm də qədim zamanlardan gələn bir ənənəni, soyuqla mübarizənin sadə və effektiv üsulunu əks etdirir. Bu hərəkət, müasir texnologiyaların olmadığı dövrlərdə insanların soyuğa qarşı necə mübarizə apardıqlarını göstərən bir nümunədir. Soyuq havada əllərin donması təhlükəsinin olduğu hallarda, hovxurmaq qan dövranını sürətləndirmək və əlləri qızdırmaq üçün praktik bir üsuldur.
Sözün fonetik quruluşu və istifadə edildiyi kontekst, onun mənasını daha da aydınlaşdırır. “Hovxurub əllərini qızdırmaq” ifadəsi, hərəkətin təsvirini daha canlı və əyani edir. Misal olaraq, “Sən şaxtada bir küçəyə çıx! Əllərini hovxuran” cümləsində sözün ifadə etdiyi təcili vəziyyət, həmçinin hərəkətin zərurətini vurğulayır. Beləliklə, "hovxurmaq" sadə bir hərəkətdən daha çox, soyuqla mübarizədə insanların bacarığını və inadını göstərən, mədəniyyətimizin bir parçası olan zəngin mənalı bir sözdür.