Xarakteristika (yun. χαρακτηριστικός - xarakteristikos - "fərqləndirici əlamətə malik") termini geniş mənada müəyyən bir varlığın (şəxs, hadisə, obyekt və s.) fərqləndirici xüsusiyyətlərini, əlamətlərini və keyfiyyətlərini əks etdirən təsviri, qiymətləndirmə və ya təhlili ifadə edir. Bu, sadəcə bir siyahı deyil, həmin varlığın mahiyyətini aydınlaşdırmağa yönələn sistemli bir təsvirdir.
Xarakteristikanın iki əsas tətbiq sahəsi mövcuddur:
1. Şəxsi və ya obyekt xarakteristikası: Bu, bir şəxsin və ya obyektin fərdi xüsusiyyətlərini əks etdirən təsviridir. Məsələn, bir insanın xarakteristikasında onun xasiyyəti, bacarıqları, qabiliyyətləri, vərdişləri, görünüşü və davranış xüsusiyyətləri əks olunur. Obyektlər üçün isə fiziki xüsusiyyətlər (ölçülər, forma, rəng, material), funksional xüsusiyyətlər (iş prinsipi, effektivlik) və digər əlamətlər təsvir olunur. Bu tip xarakteristika həm subyektiv, həm də obyektiv məlumatlar ehtiva edə bilər.
2. Rəsmi xarakteristika: Bu, adətən, iş yerində və ya təhsil müəssisələrində hazırlanan rəsmi bir sənəddir. Bu sənəd müəyyən bir şəxsin əmək fəaliyyəti, ictimai fəallığı, mənəvi keyfiyyətləri və peşəkar bacarıqları haqqında ətraflı məlumat verir. Rəsmi xarakteristika obyektivlik tələb edir və adətən rəhbər və ya müəllim tərəfindən imzalanır. Bu sənəd işə qəbul, təqaüd alma, təhsil müəssisəsinə daxil olma və digər məqsədlər üçün istifadə olunur. Rəsmi xarakteristikaların müəyyən standartlara və formatlara uyğun hazırlanması vacibdir.
Qısaca desək, xarakteristika müəyyən bir mövzunun əsas xüsusiyyətlərini və əlamətlərini sistemli şəkildə göstərən təsviri və ya sənəddir. Onun məzmunu və tərzi istifadə olunan kontekstdən asılı olaraq dəyişir.