Xarıldama (xarıldamaq fellindən törəmə isim): Bu sözün əsas mənası zəif, nazik, səssiz bir şəkildə çıxan, sanki yarpaqların, quru otların ya da digər incə şeylərin bir-birinə sürtünməsindən yaranan səs deməkdir. Bu səs, şiddətli deyil, amma eşidilir və tez-tez bir növ hüzünlü və ya nostaljik bir duyğu yaradır.
Xarıldama səsini təsəvvür etmək üçün təbiətdəki səs-küyləri xatırlamaq olar: küləyin quru otlar arasında keçərkən yaratdığı fısıltı, quru yarpaqların ayaq altında xırıltılı səs verməsi, ya da köhnə kitab səhifələrinin çevirilməsi zamanı çıxan incə səs – bunların hamısı xarıldamaya yaxın səslərdir. Bu səslərin hamısı müəyyən bir situasiyanın, əhvalın və ya məkanın səs mənzərəsinin ayrılmaz tərkib hissəsidir.
Lüğətlərdə daha az rast gəlinən, lakin sözün mənasını daha dolğun edən bir məna da, xırıldayan, quru bir səs ilə danışmaq, sözləri zəif, çətinliklə tələffüz etmək mənasındadır. Bu zaman xarıldama, fiziki bir səs deyil, daha çox nitqin keyfiyyətini ifadə edir – xəstə, qoca və ya səsi zəif bir insanın nitqi xarıldaya bilər.
Beləliklə, "xarıldama" sözü həm təbiətdəki səsləri, həm də insan nitqinin xüsusiyyətini ifadə edən çoxcəhətli bir termindir. Onun mənasını daha da dəqiq başa düşmək üçün konkret kontekstdən istifadə etmək lazımdır. Sözün təsvir etdiyi səs və əhval-ruhiyyənin incəliklərinə diqqət yetirmək, onun mənasını daha dolğun qavramağa kömək edəcəkdir.