Xəfə – samovarın odunu söndürmək üçün istifadə olunan, bacasının üstünə yerləşdirilən metal qapaqdır. Bu qapaq, adətən, dəmir və ya digər metaldan hazırlanır və samovarın yanma prosesini dayandırmaq, odun qalıqlarını boğmaq və təhlükəsiz şəkildə söndürmək məqsədi daşıyır. Samovarın istifadə müddətindən sonra onun içindəki kömürlərin yanmasının tam olaraq dayanması üçün xəfənin qoyulması zəruridir. Bu, həm qaz qaçmasının qarşısını alır, həm də yanğın təhlükəsini azaldır.
Xəfənin dizaynı olduqca sadə olsa da, funksiyası çox əhəmiyyətlidir. Onun ölçüsü və formasının samovarın bacasının ölçülərinə uyğun olması vacibdir. Əks halda, xəfə öz funksiyasını tam yerinə yetirə bilməyəcək və ya samovarın bacasına zərər verə bilər. Bəzi xəfələr sadəcə düz bir metal lövhə formasında olur, bəziləri isə daha mürəkkəb dizayn elementlərinə malikdir.
Tarixən, samovarlar evlərdə və ictimai yerlərdə geniş yayılmışdı və xəfə onların ayrılmaz bir hissəsi idi. Bu sadə, lakin zəruri əşya, samovarın istifadəsinin təhlükəsizliyini təmin edir, həmçinin yanacaq sərfiyyatını optimallaşdırmaqda müəyyən rol oynayırdı. Beləliklə, xəfənin yalnız bir əşya deyil, həm də samovar mədəniyyətinin bir parçası olduğunu demək olar.
Müasir dövrdə samovarların istifadəsi azalsa da, xəfənin tarixi və funksiyası hələ də maraq doğurur. O, keçmişin texnoloji həllərindən biri kimi, əl işçiliyi və praktikliyin gözəl bir nümunəsidir. Xəfə, həmçinin, Azərbaycan mədəniyyətinin bir parçası olan samovarın tarixini və istifadə adətlərini anlamaq üçün vacib bir detaldır.