izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Xəlvətcə sözü Azərbaycan dilində "gizli", "gizlicə", "heç kəsə bildirmədən", "heç kəsə hiss etdirmədən" və ya "xəlvət halında" mənalarında işlənən bir zərfdir. Bu, sadəcə bir hərəkətin gizlin aparıldığını deyil, həm də bu gizliliyin məqsədli və qəsdli olduğunu ifadə edir. "Gizli" sözündən fərqli olaraq, xəlvətcə hərəkətinin arxasında bir niyyət, bir qəsd hiss olunur; məsələn, bir işin başqalarından gizlədilməsinin səbəbi həmin işin xoşagəlməz olması, utancaq olması və ya başqalarının reaksiyasından qorxma ola bilər.

Sözün "xəlvət" ilə əlaqəsi də diqqət çəkicidir. Xəlvət, təklik, tənhalıq mənasını daşıyır. Ancaq xəlvətcə, xəlvətdə edilən hərəkətdən daha çox, bu hərəkətin başqalarından gizlədilməsinə vurğu edir. Beləliklə, xəlvətcə bir iş görmək, həmin işi təkbaşına, ancaq gizli şəkildə yerinə yetirmək deməkdir. Xəlvətdə yemək, xəlvətdə oxumaq kimi hallar yalnız təklik mənasını ifadə edərsə, xəlvətcə yemək, xəlvətcə götürmək kimi ifadələr həm təkliyi, həm də gizliliyi, qəsdi özündə əks etdirir.

Məsələn, "Xəlvətcə götürmək" ifadəsi, bir əşyanı başqalarının görmədən, onlardan gizlətmək niyyətilə götürmək mənasını verir. Bu, sadəcə "götürmək" hərəkətinin bir təsviri deyil, həm də həmin hərəkətin arxasındakı niyyətin, gizlilik və qəsdin ifadəsidir. Eynilə, "Xəlvətcə yemək" ifadəsi də yalnız tək başına yemək deyil, bəlkə də utancaq olduğundan və ya yeməyini başqaları ilə paylaşmaq istəmədiyindən gizlicə yemək mənasını daşıyır.

Beləliklə, "xəlvətcə" sözü, sadəcə "gizli" sözünün sinonimi deyil, daha çox hərəkətin arxasındakı psixoloji və sosial konteksti də əks etdirən, daha zəngin mənalı bir söz olaraq qəbul edilməlidir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz