Xiyar (Cucumis sativus) – balqabaqkimilər fəsiləsinə aid, uzunsov formalı, yaşıl rəngdə, sulu və tumlu bir bostan bitkisinin meyvəsidir. "Xiyar" sözü farscadan gəlmişdir.
Xiyarın dəri nazik və hamar, əti isə şirəli və ətirlidir. Tərkibində çoxlu miqdarda su, vitaminlər (xüsusilə C vitamini), minerallar (kalium, maqnezium) və lif maddələri vardır. Bu səbəbdən də xiyar təkcə ləzzətli deyil, həm də sağlamlıq üçün faydalıdır. Su balansının tənzimlənməsində, həzm sisteminin işinin yaxşılaşdırılmasında və bədənin detoksifikasiyasında müsbət təsir göstərir.
Yay aylarının əvəzolunmaz təravət mənbəyi olan xiyar, müxtəlif salatlarda, turşularda, konservlərdə və digər yeməklərdə geniş istifadə olunur. Təzə xiyarın dadı və qoxusu ilə yanaşı, onun müalicəvi xüsusiyyətləri də qədim zamanlardan bəri bilinir və müxtəlif xalq təbabətində istifadə olunmuşdur.
Azərbaycan mətbəxinin ayrılmaz hissəsi olan xiyar, əsasən yay aylarında yetişdirilir və süfrələrimizin bəzəyidir. Həqiqətən də, yay günlərində xiyarın olmaması bir çox insan üçün əsl kədər mənbəyi ola bilər; çünki o, təkcə dadlı bir meyvə deyil, həm də yay təravətinin və bol məhsulun simvoludur.