İllüstrasiya [lat. illustratio - işıqlandırma, aydınlaşdırma] – kitab, jurnal, dərslik və ya digər nəşrlərdəki mətnin daha yaxşı anlaşılmasına və vizual təsəvvürünə kömək edən şəkil, rəsm, diaqram, xəritə, fotoqrafiya və ya digər qrafik element. Sadəcə bəzək funksiyası daşımayan illüstrasiya mətnin əsas ideyasını, əhəmiyyətli detallarını vurğulayır, abstrakt anlayışları konkretləşdirir və oxucunun diqqətini cəlb edir. Yüksək keyfiyyətli illüstrasiya mətnin mənasını dərinləşdirir və onu daha yaddaqalan edir.
Tarix boyu illüstrasiyalar müxtəlif məqsədlər üçün istifadə olunmuşdur. Əlyazmaların bəzədilməsindən tutmuş elmi əsərlərdə kompleks məlumatların sadə şəkildə təqdim olunmasına qədər illüstrasiyalar həmişə informasiyanın çatdırılmasında əhəmiyyətli rol oynamışdır. Orta əsrlərdə əlyazmaların səhifələrini bəzəyən miniatürlər də illüstrasiyanın erkən nümunələri kimi qəbul edilə bilər. Bu miniatürlər həm estetik, həm də məlumatverici funksiyalar daşıyırdı.
Müasir dövrdə illüstrasiyaların növləri çox genişdir: fotorealist rəsmlərdən, karikaturalardan, qrafik dizayndan tutmuş kompüter qrafikasına qədər müxtəlif üslub və texnikalardan istifadə olunur. İllüstrasiyaların seçimi nəşrin məzmunu, oxucu auditoriyası və ümumi dizayn konsepsiyasından asılıdır. Məsələn, uşaq kitablarında canlı və rəngarəng illüstrasiyalar üstünlük təşkil edirsə, elmi əsərlərdə dəqiq və aydın diaqramlar daha çox önəm daşıyır.
Verilən nümunədə (“Məclisi-ədəb” şəkli) illüstrasiyanın mətnlə əlaqəsini görürük. Bu, illüstrasiyanın mətnin aydınlaşdırılması və oxucuya daha dərin bir anlayış vermək üçün necə istifadə oluna biləcəyinin bariz nümunəsidir. Beləliklə, illüstrasiya sadəcə bir şəkil deyil, mətnin ayrılmaz tərkib hissəsi, onun mesajını gücləndirən və tamamlayan bir vasitədir.