izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

İmiş, Azərbaycan dilinin zəngin leksik ehtiyatının bir parçası olaraq, sözün özündən daha geniş bir məna dünyasını ifadə edir. Sadəcə bir keçmiş zaman bağlayıcısından kənara çıxaraq, hekayənin, rəvayətin, əfsanənin, hətta bir az da şübhə və ya ehtimalın incə nüanslarını əks etdirir. Qoşulduğu sözə keçmiş zaman mənası qatmaqla yanaşı, həm də o hadisəyə müəyyən bir uzaqlıq, zaman keçməsinin təsiri, yada salınmış bir anın xatirəsinin mənzərəsini çəkir.

Misal olaraq, "Şəhər çox böyük imiş" cümləsində "imiş" sözü sadəcə "keçmişdə böyük idi" mənasını deyil, daha çox "əvvəllər eşitdiyimə, gördüyümə, oxuduğuma görə şəhər çox böyük idi" və ya "belə deyirdilər ki, şəhər çox böyük idi" kimi bir məna verir. Bu, rəvayətə, eşidilmiş bir söhbətə istinad edilməsini, bilinən bir faktın təsdiqini ifadə edir, ancaq birbaşa şahidlikdən daha çox, ikinci əl məlumatına əsaslanır.

Digər bir nümunədə, "Onun qisməti belə imiş" cümləsi yalnız "Onun qisməti belə idi" deyil, daha çox "yazılmışdır ki, onun qisməti belə imiş", "deyirdilər ki, onun qisməti belə idi" və ya hətta "bəlkə də onun qisməti belə idi" kimi fərqli məna çalarları əldə edir. Bu isə "imiş" bağlamasının söhbətə, xəbərə, əfsanəyə, hətta qismən bir təxminə və ya ehtimala əsaslanan bir ifadə olduğunu göstərir.

Beləliklə, "imiş" sadə bir keçmiş zaman bağlayıcısından daha çox, mətnə rəvayət, əfsanə, əyani şahidlikdən kənar bir məlumat, şübhə və ya ehtimal elementləri əlavə edən çox yönlü bir dil vahididir. Onun istifadəsi mətnin üslubuna, kontekstə və yazıçı/danışanın ifadə etmək istədiyi məna çalarına görə dəyişir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz