izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

İnersiya (latınca "inertia" – hərəkətsizlik, fəaliyyətsizlik deməkdir) fizikanın fundamental anlayışlarından biri olub, cismin özünün hərəkət vəziyyətini dəyişməyə olan müqavimətini ifadə edir. Daha sadə dillə desək, inersoya hər hansı bir cismin hərəkət vəziyyətini (hərəkətdədirsə hərəkətini, sükunətdədirsə sükunətini) qorumaq meylinin ölçüsüdür.

Əgər bir cisim sükunətdədirsə, o, xarici bir qüvvənin təsiri olmadan sükunətdə qalmağa çalışır. Eyni şəkildə, əgər bir cisim müəyyən sürətlə düz xətt üzrə hərəkətdədirsə, o, xarici bir qüvvənin təsiri olmadan həmin sürətlə və istiqamətlə hərəkətini davam etdirməyə çalışır. Bu, Nyutonun birinci hərəkət qanunu (inersiya qanunu) ilə ifadə olunur.

İnersiyanın təsiri hər yerdə hiss olunur. Məsələn, avtobusun birdən-birə əyləc vurması zamanı sərnişinlərin irəliyə doğru yıxılmaları, və ya avtobusun birdən-birə sürətlənməsi zamanı arxaya doğru çəkilmələri inersyanın təzahürüdür. Sərnişinlərin bədəni hərəkət vəziyyətini dəyişməyə müqavimət göstərir.

İnersiya yalnız kütlə ilə müəyyən olunur: kütləsi daha çox olan cismin inersyası daha böyükdür. Yəni, ağır bir cismi hərəkət etdirmək və ya hərəkətini dayandırmaq daha çətindir, çünki onun inersyası yüksəkdir. Bu səbəbdən, ağır yük maşınlarını sürətləndirmək və ya əyləc vurmaq daha çətin olur.

İnersiya anlayışı sadəcə gündəlik həyatda deyil, həm də elm və texnikanın müxtəlif sahələrində – məsələn, kosmonavtika, avtomobil sənayesi, mexanika və s. – geniş tətbiq olunur. Kosmik gəmilərin hərəkətinin hesablanması, avtomobil təhlükəsizlik sistemlərinin layihələndirilməsi və digər bir çox proseslərdə inersyanın təsiri nəzərə alınır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz