İnventarizasiya [lat. inventarium - əşyaların siyahısı] – müəssisə, təşkilat və ya fərdi şəxsin mal-mülkünü, əmlakını, maddi dəyərlərini, qeydə alınmış və ya qeydə alınmamış bütün aktivlərini sistemli şəkildə siyahıya alma, sənədləşdirmə və qiymətləndirmə prosesidir. Bu proses, mövcud olan aktivlərin dəqiq sayının, vəziyyətinin və dəyərinin müəyyən edilməsini, həmçinin uçot sənədlərindəki məlumatlarla müqayisəsini əhatə edir.
İnventarizasiya müxtəlif məqsədlər üçün aparılır. Əsas məqsədlərdən biri uçotun dəqiqliyinin təmin edilməsi və maliyyə hesabatlarının etibarlılığının artırılmasıdır. Bu, maliyyə saxtakarlığının qarşısını almaq, itkilərin və çatışmazlıqların aşkarlanması, əmlakın düzgün idarə olunmasının təmin edilməsi üçün çox əhəmiyyətlidir. Bundan əlavə, inventarizasiya vergi hesabatlarının tərtib edilməsində, sığorta hadisələrinin araşdırılmasında və əmlakın satışına hazırlıqda da istifadə olunur.
İnventarizasiyanın aparılması müəyyən qaydalara və prosedurlara əsaslanır. Bu proses ümumiyyətlə, xüsusi təyin olunmuş bir komissiya tərəfindən həyata keçirilir. Komissiya, inventarizasiya ediləcək əmlakın tam və dəqiq siyahısını tərtib edir, hər bir əşyanın vəziyyətini qiymətləndirir və onun dəyərini müəyyən edir. Əldə edilən məlumatlar inventarizasiya aktında sənədləşdirilir və müvafiq qurumlara təqdim edilir.
İnventarizasiya prosesində müasir texnologiyaların, o cümlədən barkod oxuyucuların, RFID texnologiyalarının və xüsusi proqram təminatlarının tətbiqi prosesi daha sürətli, dəqiq və səmərəli edir. Bu, insan səhvlərinin minimuma endirilməsinə və prosesin ümumi dəyərinin azaldılmasına kömək edir. İnventarizasiya yalnız maliyyə müəssisələri üçün deyil, həm də kiçik müəssisələr, təşkilatlar və hətta fərdi şəxslər üçün də vacib bir prosesdir.
İnventarizasiya siyahısı – inventarizasiya prosesi nəticəsində əldə edilən və əmlakın siyahısını, miqdarını, vəziyyətini və dəyərini əks etdirən sənəddir.
İnventarizasiya komissiyası – inventarizasiya prosesini həyata keçirmək üçün müəssisə və ya təşkilat tərəfindən təyin olunmuş şəxslərdən ibarət qrupdur.