İonlaşdırıcı sifəti, fizika elmində maddənin elektrik yükü daşıyan hissəciklərə – ionlara – parçalanmasına səbəb olan proses və ya amili təsvir etmək üçün istifadə olunur. Başqa sözlə, ionlaşdırıcı bir şey, atomların və ya molekulların elektronlarını qoparmaq və beləliklə müsbət və mənfi yüklü ionlar yaratmaq qabiliyyətinə malikdir.
İonlaşma hadisəsi müxtəlif amillər tərəfindən baş verə bilər. Bunlara yüksək enerjili şüalanmalar (məsələn, alfa, beta, qamma şüaları, rentgen şüaları), yüksək temperatur, güclü elektrik sahələri və ya kimyəvi reaksiyalar misal göstərmək olar. İonlaşdırıcı şüalanma, atom və molekulların ionlaşmasına səbəb olan hər hansı bir enerji növü olaraq tərif olunur. Bu şüalanmaların zərərli təsirləri ionlaşma prosesi ilə əlaqədardır və canlı hüceyrələrə ciddi ziyan vurmaq qabiliyyətinə malikdir.
İonlaşdırıcı amil termini, ionlaşma prosesini başlatan hər hansı bir faktoru, məsələn, radioaktiv materialı, rentgen cihazını və ya kosmik şüaları ifadə edir. Bu amillərin təsiri canlı orqanizmlər üçün həm zərərli, həm də faydalı ola bilər. Məsələn, tibbdə ionlaşdırıcı şüalar xərçəngin müalicəsində istifadə olunur, lakin eyni zamanda xərçəngə səbəb ola bilərlər. Ona görə də, ionlaşdırıcı şüalarla işləyərkən və ya onlara məruz qalarkən təhlükəsizlik tədbirlərinə əməl etmək çox vacibdir.
Qısacası, "ionlaşdırıcı" termini, maddənin elektrik yüklü hissəciklərə parçalanmasına səbəb olan hər hansı bir prosesi və ya amili dəqiq və aydın şəkildə təsvir edir. Bu prosesin həm təbii, həm də süni mənbələri mövcuddur və təsiri canlılar üçün həm faydalı, həm də zərərli ola bilər.