İonlaşma, fizika terminidir və hər hansı bir mühitin, maddənin və ya qazın elektrik yüklü hissəciklər olan ionlara parçalanma prosesini ifadə edir. Bu proses, neytral atomların və ya molekulların elektron qazanması və ya itirməsi nəticəsində baş verir. İonlaşma nəticəsində əmələ gələn mənfi yüklü ionlar (anyonlar) və müsbət yüklü ionlar (kationlar) elektrik sahələrində hərəkət edə bilir və bu, bir çox texnoloji tətbiqlərin əsasını təşkil edir.
İonlaşma müxtəlif üsullarla baş verə bilər. Məsələn, yüksək enerjili şüalanma (alfa, beta, qamma şüaları, rentgen şüaları), istilik, elektrik sahəsi və ya kimyəvi reaksiyalar maddədəki atomlar və molekulların ionlaşmasına səbəb ola bilər. Qazların ionlaşması elektrik boşalmalarına, qığılcımlara və plazmanın əmələ gəlməsinə gətirib çıxara bilər. Bu proses atmosfer hadisələrində, məsələn, ildırımda mühüm rol oynayır.
Qazların ionlaşması, sənaye və texnologiya sahələrində geniş tətbiq olunur. Məsələn, ionlaşma kameraları, plazma ekranları, lazerlər və ion sürətləndiriciləri kimi cihazların iş prinsipi ionlaşma hadisəsinə əsaslanır. Tibbdə isə ionlaşma radiasiyası müalicə məqsədləri üçün istifadə olunur, lakin eyni zamanda sağlamlıq üçün risklər də yaradır. Ona görə də ionlaşma prosesinin həm faydalı, həm də zərərli tərəfləri diqqətlə nəzərə alınmalıdır.
Ümumiyyətlə, ionlaşma təbiətin və texnologiyanın əsas proseslərindən biridir. Bu prosesin dərin başa düşülməsi bir çox elmi və texnoloji inkişafın əsasını təşkil edir və gələcəkdə daha çox yeni kəşflərə və tətbiqlərə gətirib çıxara bilər. İonlaşmanın öyrənilməsi atom və molekul fizikasının, kimyanın və digər elm sahələrinin inkişafı üçün mühüm əhəmiyyət daşıyır.