İonlaşdırmaq felinin əsas mənası, fizika elmində geniş istifadə olunan bir termin olaraq, neytral atomların və ya molekulların elektron qazanaraq və ya itirməklə yüklü hissəciklərə – ionlara çevrilməsi prosesini ifadə edir. Bu proses, atomların və ya molekulların elektron qabıqlarında dəyişikliklərə səbəb olur və nəticədə müsbət (kation) və ya mənfi (anion) yüklü ionlar əmələ gəlir.
İonlaşma, müxtəlif üsullarla baş verə bilər. Məsələn, qazların ionlaşması yüksək enerjili şüalanma (məsələn, alfa, beta, qamma şüaları, rentgen şüaları), elektrik sahəsi, yüksək temperatur və ya kimyəvi reaksiyalar vasitəsilə mümkün olur. Qazın ionlaşması zamanı elektronlar atomlardan ayrılır və sərbəst elektronlar və müsbət ionlar əmələ gəlir. Bu proses, elektrik keçiriciliyinin yaranmasına səbəb olur.
Havanın ionlaşması, təbiətdə də müşahidə olunan bir hadisədir. Yıldırımlar zamanı havanın yüksək enerjili elektrik boşalmaları, havanı ionlaşdırır. Bundan əlavə, radioaktiv maddələr və kosmik şüalar da havanın ionlaşmasına səbəb ola bilər. Havanın ionlaşması səviyyəsi, ətraf mühitin çirklənmə dərəcəsindən də asılıdır. Məsələn, havada olan hissəciklər ionların rekombinasiyasını sürətləndirə bilər.
İonlaşdırma prosesi, müxtəlif sahələrdə geniş tətbiq olunur. Məsələn, ionlaşdırıcı şüaların tibbdə (radioterapiya), sənayedə (material emalı) və elmdə (elmi tədqiqatlar) istifadəsi ionlaşdırma hadisəsinə əsaslanır. Bundan əlavə, ionlaşdırma prosesi, yanğın detektorları, elektrostatik çökdürmə sistemləri və plazma ekranları kimi texnologiyalarda da tətbiq olunur.
Qısacası, "ionlaşdırmaq" termini, atomların və ya molekulların elektron qazanması və ya itirməsi ilə yüklü hissəciklərə çevrilməsi prosesini dəqiq və hərtərəfli şəkildə əhatə edir. Bu prosesin fiziki mahiyyəti, tətbiq sahələri və əhəmiyyəti burada geniş şəkildə izah edilmişdir.