İonlaşdırılmaq – fiziki bir proses olaraq, neytral atomların və ya molekulların elektron qazanaraq mənfi yüklü anionlara və ya elektron itirməklə müsbət yüklü kationlara çevrilməsidir. Bu proses, atom və ya molekulun elektrik yükünün sıfırdan fərqli bir qiymətə dəyişməsi deməkdir. Yəni, ionlaşdırılma, maddənin elektrik cərəyanını keçirmə qabiliyyətinə sahib olmasına səbəb olur.
İonlaşma müxtəlif üsullarla baş verə bilər. Bunlara yüksək enerjili şüaların (məsələn, radioaktiv şüalar, rentgen şüaları, ultrabənövşəyi şüalar) təsiri, yüksək temperatur, elektrik sahəsi və ya kimyəvi reaksiyalar daxildir. Məsələn, radioaktiv maddələrin yaydığı şüalar havanı ionlaşdıra bilər və bu da elektrik boşalmalarına (ildırımlar kimi) səbəb olur.
İonlaşma prosesinin tətbiqi çox genişdir. Tibbdə, ionlaşdırıcı şüalar xərçəng hüceyrələrinin məhv edilməsində istifadə olunur (radioterapiya). Sənayedə isə ionlaşma texnologiyası müxtəlif materialların emalında, hava təmizlənməsində və digər proseslərdə tətbiq edilir. Atmosferdəki ionlar hava şəraitinin dəyişməsində mühüm rol oynayır.
Maraqlı bir məqam odur ki, ionlaşma həm təbii, həm də süni şəkildə baş verə bilər. Təbii ionlaşma əsasən kosmik şüalar və radioaktiv maddələrin təsiri ilə baş verir. Süni ionlaşma isə texnoloji proseslər nəticəsində əmələ gəlir.
Qısacası, ionlaşdırılmaq termini sadəcə “ion əmələ gətirilmək”dən daha çox, bir atom və ya molekulun elektrik yükünün dəyişməsi ilə nəticələnən mürəkkəb bir fiziki prosesi əks etdirir və bu prosesin həyatımızda geniş tətbiq sahələri vardır.