İonlaşdırma: "İonlaşdırmaq" felləsindən törəmiş bir termin olub, neytral atomların və ya molekulların elektron qazanması və ya itirməsi nəticəsində yüklü hissəciklərə – ionlara çevrilmə prosesini bildirir. Bu proses, maddənin kimyəvi və fiziki xassələrində əhəmiyyətli dəyişikliklərə səbəb olur. İonlaşdırma müxtəlif üsullarla – yüksək enerjili şüalanma (məsələn, alfa, beta, qamma şüaları, rentgen şüaları), yüksək temperatur, elektrik sahəsi və ya kimyəvi reaksiyalar vasitəsilə həyata keçirilə bilər.
İonlaşdırmanın əhəmiyyəti bir çox sahədə özünü göstərir. Məsələn, tibbdə rentgen və radioterapiya müalicələrində istifadə olunur. Sənayedə isə ionlaşdırma texnologiyaları material emalı, təmizləmə və sterilizasiya proseslərində tətbiq edilir. Atmosfer kimyasında ionlaşma günəş radiasiyası və kosmik şüaların təsiri ilə baş verir və hava şəraitinin formalaşmasında mühüm rol oynayır. Həmçinin, plazma fizikası və nüvə texnologiyaları kimi sahələrdə də ionlaşdırma əsas proseslərdən biridir.
İonlaşdırmanın növləri də müxtəlifdir. Məsələn, fotoionlaşma, ionlaşdırıcı şüalanma ilə ionlaşma, termionlaşma və s. kimi. Hər bir növün özünəməxsus mexanizmi və tətbiq sahələri vardır. Bu prosesin baş vermə dərəcəsi ionlaşdırıcı agentin növü, enerjisi və maddənin xassələrindən asılıdır. Prosesin nəticəsində əmələ gələn ionlar bir-biri ilə və ətrafdakı neytral atomlar və molekullar ilə qarşılıqlı təsirdə olaraq müxtəlif kimyəvi reaksiyalara səbəb ola bilərlər.
Qısaca olaraq, ionlaşdırma maddənin əsas tərkib hissələrinin elektrik yükü qazanması prosesidir və bu, həm təbii hadisələrdə, həm də müasir texnologiyalarda mühüm rol oynayır. Onun öyrənilməsi və idarə edilməsi müxtəlif sahələrdə yeni kəşflərə və texnoloji inkişafa yol açır.