İrz, ərəb mənşəli bir söz olub, Azərbaycan dilində namus, iffət, şərəf və ismət kimi dəyərləri özündə birləşdirən, qədim və çoxcəhətli bir anlayışı ifadə edir. Sadəcə "namus" sözünün sinonimi olmaqdan kənara çıxan irz, fərdin özünə, ailəsinə, cəmiyyətinə qarşı mənəvi öhdəliklərini, əxlaqi saflığını və toxunulmazlığını ifadə edir. Bu, yalnız cinsi saflıqla məhdudlaşmayan, daha geniş bir etik anlayışdır. İrz, şərəf duyğusunun, özünə hörmətin və başqalarına hörmətin ən yüksək təzahürlərindən birini əks etdirir.
İrz anlayışı, həm fərdin özünün daxili aləmində, həm də ictimai münasibətlər sistemində böyük əhəmiyyət daşıyır. Fərdin irzini qoruması onun özünə hörmətini, cəmiyyətdəki mövqeyini və digər insanlarla qurduğu əlaqələrin gücünü müəyyən edir. Tarix boyu irzin qorunması cəmiyyətlərin ən fundamental dəyərlərindən biri olaraq qəbul edilmiş və bu dəyərə sadiqliyin müxtəlif formaları ümumi mədəniyyətin bir hissəsi olmuşdur.
Misalda verilən "Xain olsaq əgər bu dünyadə; İrzü namusumuz gedər badə" beytində irz və namus birgə işlənərək xəyanətin bu iki əsas dəyəri necə pozduğunu vurğulayır. Bu, irzin sadəcə bir söz deyil, həyat tərzinin, mənəviyyatın ayrılmaz bir hissəsi olduğunu göstərir. İrz, fərdin özünü necə təqdim etməsi, necə yaşamasından tutmuş, cəmiyyətlə necə əlaqə qurmasına qədər həyatının hər anını əhatə edən mürəkkəb bir anlayışdır.
Beləliklə, irz sözünün mənası sadəcə lüğətlərdə verilən qısa təriflərlə məhdudlaşmır. O, zamanla dəyişən, lakin öz əhəmiyyətini heç vaxt itirməyən mürəkkəb bir sosial və mənəvi anlayışdır. İrz, fərdin özünün daxili dünyası ilə ictimai həyat arasındakı əlaqəni əks etdirən bir körpü kimi qəbul edilə bilər.