İstər-istəməz: Bu zərf, bir əməlin istəksizlik, məcburiyyət və ya könülsüzlük içində yerinə yetirildiyini bildirir. Sadəcə olaraq "məcbur olub" və ya "öz istəyim olmadan" demək deyil; daha çox daxili bir müqavimət, könülsüzlük və ya əsəb hissinin müşayiət etdiyi bir hərəkəti ifadə edir. "İstər-istəməz" sözü, hərəkəti icra edən şəxsin daxili münaqişəsini, arzu etmədiyi bir situasiyaya məcbur qalmasını vurğulayır.
Mənasını daha genişləndirəcək olursaq, "istər-istəməz" şəxsin istəmədiyi, lakin müəyyən səbəblərə görə (məsələn, məcburiyyət, zərurət, başqalarının təzyiqi və ya qaçılmaz vəziyyət) icra etməyə məcbur olduğu hərəkətlər üçün işlənir. Bu, sadəcə olaraq bir işin könülsüzcəsinə edilməsi deyil, həm də bu könülsüzlüyün səbəblərinin altında yatan psixoloji vəziyyətin ifadəsidir. Bir növ daxili narazılığın, qəbul edilməmiş reallığın səssiz etirazıdır.
Misal olaraq verilən cümlədəki ("[Gülbadam] ağ donunu geyindi, əsnədi, istər-istəməz ayağa durdu") Gülbadamın ağ donunu geyinməsi və ayağa durması, onun öz istəyi ilə deyil, məcburiyyət və ya başqa bir səbəbdən olduğunu göstərir. Əsnəməsi isə onun daxili narazılığını, istəksizliyini daha da vurğulayır.
Beləliklə, "istər-istəməz" sözü sadəcə bir hərəkətin icra edilməsini deyil, bu hərəkətin arxasındakı mürəkkəb hissləri, psixoloji vəziyyəti də əhatə edən daha dolğun bir məna kəsb edir.