İstilaçı sözü, Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində əsasən "istilaçılıq siyasəti yeridən, istila edən; qəsbkar, işğalçı" kimi tərif olunur. Ancaq bu tərif, sözün bütün çalarlarını əhatə etmir. Daha geniş və dəqiq bir şəkildə izah etmək istəsək, istilaçını öz ərazisindən kənarda, qüvvə tətbiq edərək başqa bir əraziyə, dövlətə və ya xalqa qəsdən hücum edən, onu zəbt etmək, idarə etmək və ya öz maraqları üçün istifadə etmək niyyətində olan hər hansı bir şəxs, qrup və ya dövlət kimi tərif edə bilərik.
İstilaçılığın mahiyyətində zorakılıq, təcavüz və qəsbkarlıq yatır. İstilaçı, beynəlxalq hüquq normalarını kobud şəkildə pozur, suverenliyi və ərazi bütövlüyünü nəzərə almır. Onun əsas məqsədi öz gücünü nümayiş etdirmək, resursları ələ keçirmək, siyasi nüfuzunu artırmaq və ya ideoloji məqsədlərini həyata keçirmək ola bilər. Tarix boyu müxtəlif motivlərə əsaslanan saysız-hesabsız istilacılıq hadisələrinə şahid olmuşuq. Bu hadisələr nəinki materiallar, həyatlar və mədəniyyətlərə, həmçinin min illərlə formalaşmış siyasi quruluşlara, ictimai həyata dərin zərbələr vurmuşdur.
Sözün "qarşı tərəf"in vəziyyətindən asılı olaraq müxtəlif kontekstlərdə istifadəsi də mümkündür. Məsələn, "xarici istilaçılar" ifadəsi açıq şəkildə bir dövlətin ərazisinə hücum edən düşmən qüvvələrini ifadə edir. Lakin "mədəni istilaçı" ifadəsi bir mədəniyyətin digər bir mədəniyyətə təsirini və ya hətta onun yerini tutmasını ifadə edə bilər. Bu sonuncu halda, istilaçı termininin mənası daha incə və çoxmənalıdır. Beləliklə, "istilaçı" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər, ancaq əsasında həmişə güc tətbiqi, təcavüzkarlıq və qəsbkarlıq dayanır.
Yekun olaraq, istilaçı sadəcə işğalçı deyil, həm də öz qəddar niyyətlərini həyata keçirmək üçün zorakılıqdan istifadə edən, beynəlxalq hüququ və başqalarının hüquqlarını kobud şəkildə pozaraq öz hegemonluğunu qurmağa çalışan bir qüvvədir. Onun hərəkətləri uzunmüddətli mənfi nəticələrə səbəb olur və dünya tarixinin qaranlıq səhifələrini təşkil edir.