İşıqlaşmaq felinin əsas mənası işığın artması, daha işıqlı hala gəlməsidir. Bu, həm fiziki, həm də məcazi mənada baş verə bilər. Fiziki mənada, səhər tezdən günəşin doğuşu ilə əlaqədar olaraq havanın işıqlanması, qaranlığın dağılması kimi baş verən prosesi ifadə edir. Misal olaraq, "Səhər tezdən hava yavaş-yavaş işıqlaşmağa başladı" və ya "Günəşin doğuşu ilə ətraf işıqlaşdı" ifadələrini göstərmək olar. Bu, sadəcə işığın miqdarının artması deməkdir.
Ancaq "işıqlaşmaq" sözü daha geniş mənada, məcazi mənada da işlədilir. Bu mənada, bir şeyin daha aydın, daha anlaşılır, daha dəqiq, daha açıq-aşkar hala gəlməsini bildirir. Mənəvi, intellektual və ya hətta sosial sahələrdəki aydınlaşmanı, qaranlıq və qeyri-müəyyənlikdən aydınlığa doğru hərəkəti ifadə edə bilər. Misal olaraq, "Mövzu haqqında daha çox məlumat əldə etdikdən sonra, hər şey mənim üçün işıqlaşdı" ifadəsində anlaşılmazlıqdan aydınlığa keçid məhz "işıqlaşmaq" feli ilə ifadə olunur. Bu mənada, "işıqlaşmaq" özündə biliyin artmasını, düşüncənin aydınlaşmasını, baş verən hadisələrin daha dərindən anlaşılmasını əks etdirir. Beləliklə, "işıqlaşmaq" həm obyektiv fiziki prosesi, həm də subyektiv mənəvi və intellektual inkişafı ifadə edə bilən çoxcəhətli bir sözdür.
Mirzə Fətəli Axundovun əsərlərindən birində istifadə olunan "hava işıqlaşan kimi olmuşdu" ifadəsi də həm fiziki, həm də məcazi mənada anlaşılıla bilər. Hava işıqlanaraq aydınlaşır, eyni zamanda, hansısa hadisənin aydınlaşması da nəzərdə tutula bilər. Bu, dilçiliyin incəliklərindən biridir: bir sözün bir neçə kontekstdə müxtəlif mənalarda işlədilə bilməsi. Məhz bu səbəbdən də "işıqlaşmaq" sadə görünən arxasında daha dərin və çoxşaxəli bir məna gizlədir.