İtüzümü (Vitis sylvestris) Azərbaycan florasının zənginliyini təmsil edən, üzümə bənzəyən lakin daha kiçik və turş dadlı meyvələri olan bir yabanı bitkidir. “İt” önəki, məhz bu meyvənin becərilən üzüm növlərindən fərqli olaraq, daha kiçik, daha az şirəli və daha az dəyərli olduğunu vurğulayır. Əslində, "it" önəki çox zaman vəhşi, evcilləşdirilməmiş və ya daha az dəyərli növləri qeyd etmək üçün istifadə olunur.
Tikanlı budaqları ilə seçilən itüzümü kolları, əsasən meşəlik ərazilərdə, çay kənarlarında və kolluqlarda rast gəlinir. Sərt iqlim şəraitinə davamlı olan bu bitki, yaz aylarında kiçik, yaşıl çiçəklərlə bəzənir. Payız aylarında isə yetişən qırmızı meyvələri, özellikle quşlar və digər heyvanlar üçün əhəmiyyətli qida mənbəyi təşkil edir. Meyvələrinin turş dadına baxmayaraq, marmelad, şirə və ya digər qoruyucu vasitələrin hazırlanmasında istifadə oluna bilər.
Botanik baxımdan, itüzümü Vitaceae fəsiləsinə aiddir və becərilən üzüm növləri ilə genetik əlaqədədir. Bəzi alimlər itüzümünün becərilən üzüm növlərinin əcdadlarından biri olduğunu düşünürlər. Belə ki, min illər boyu davam edən seçmə və becərmə nəticəsində, vəhşi itüzümündən indi bizdə olan şirəli və böyük üzüm sortları əldə edilib. Ona görə də, itüzümü yalnız bir yabanı bitki deyil, həm də üzümçülük tarixinin ayrılmaz bir hissəsidir.
Nəticə olaraq, itüzümü, sadəcə qırmızı meyvəsi olan tikanlı bir bitki deyil, həm bioloji müxtəlifliyin, həm də üzümçülük tarixinin vacib bir elementidir. Onun tədqiqi, bitkişünaslıq və genetika sahələrində yeni kəşflərə imkan yarada bilər.